Książka Barbary Stenki „Masło przygodowe” otrzymała I nagrodę w II Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren. Przedstawia świat widziany oczyma czwartoklasistki - głównej bohaterki i narratorki, Kasi Koniec, której obserwacje wykraczają poza krąg rodzinno-rówieśniczy.

Kasia nie wyróżnia się w nauce, ale zwierzętami interesuje się jak mało kto. Chętnie ogląda przyrodnicze programy telewizyjne, obserwuje zwierzęta w sklepie zoologicznym czy w Wolińskim Parku Narodowym, a także potrafi interesująco o nich opowiadać, wykorzystując po temu różne sytuacje. Jej rówieśnicy, pani na lekcjach przyrody oraz członkowie rodziny chętnie słuchają opowieści dziewczynki o życiu golców amerykańskich, hoacynów czy manatów, wyrażając podziw dla jej wiedzy. Problemem Kasi jest jedynie brak własnego zwierzątka domowego...

Dziewczynka, jak mówi, najbardziej kocha swojego tatę, który jest czuły, cierpliwy i wyrozumiały, chociaż może na takiego nie wygląda (ma czarny strój, tatuaże, długie włosy - jak jego idol Ozzy Osbourne). Kasia ma także bardzo bliski kontakt ze swoją mamą, którą kocha i podziwia. Stosunek Kasi do starszych o rok braci-bliźniaków jest także pozytywny, chociaż, jak zwykle w tym wieku, zdarzają im się drobne konflikty.

Kasia, Piotr i Grzegorz chodzą do wielkomiejskiej szkoły podstawowej. Widać w niej typowe negatywne zachowania dzieci wobec swoich rówieśników (niebezpieczne zabawy podczas przerw, agresja słowna wobec innych, konflikty w klasie), ale i pozytywne działania nauczycieli, co cieszy.

Uczniowie klasy IV stanowią mozaikę środowisk rodzinnych i stylów wychowania. To czasem dziwi bohaterkę-narratorkę, która jest pilną obserwatorką codzienności, osobą lubiącą szczegóły, jak mówi o sobie, i chętnie zapoznaje czytelników ze swoimi spostrzeżeniami. Na sytuację kolegów i koleżanek spogląda przez pryzmat swoich warunków domowych i doświadczeń życiowych. Spostrzega, że większość „ma gorzej” i współczuje im, ale są i tacy, którzy żyją nieco inaczej i Kasię to jedynie dziwi. Dlaczego Ola, jedynaczka z tak zwanego dobrego domu, jest zwykle w szkole smutna i miewa spuchnięte od płaczu oczy? Z jakiego powodu Ala zamiast na zajęciach wychowania fizycznego, siedzi w bibliotece? Z czego cieszy się Ada, której tato przebywa za granicą? Dlaczego Eliza musiała przeprowadzić się do babci? Dlaczego dzieci uważają, że z Julianną nie ma o czym rozmawiać, a Jeremi tak bardzo polubił Kasię?

Prosta narracja, w której wiele jest zabawnych sytuacji i nieporozumień, trafia do czytelników-rówieśników wraz z komentarzami wynikającymi z obserwacji, budzącymi radość, złość lub przerażenie Kasi: „nawet nie wiem, jak wam powiedzieć, żebyście nie zemdleli! Ale muszę!”*. Jeśli zachodzi potrzeba spojrzenia na problem z innego punktu widzenia, narrator się zmienia.

Z relacji dziesięcioletniej narratorki wyłania się pozytywny obraz współczesnej polskiej rodziny. Na jej tle widoczne są jednak niepokojące zjawiska społeczne. Warto o tym rozmawiać i pisać. „Masło przygodowe” to wartościowa książka dla czytelników w różnym wieku.


---
* Barbara Stenka, „Masło przygodowe”, Wydawnictwo Literatura, 2011, s. 139.