O samym Stroopie, jakiego poznaliśmy dzięki "Rozmowom z katem", jego wyborach i postawach napisano wiele. Dlatego ja chciałem zwrócić uwagę na drugiego bohatera tej książki. Którego prawie nie widać, ale o ile Stroop jest tylko postacią historyczną i bohaterem literackim, to w tej książce za jego plecami ukrywa się skromnie prawdziwy bohater. Taki pisany wielką literą. Jest nim autor, a zarazem narrator "Rozmów z katem", Kazimierz Moczarski. Rósł on w moich oczach z każdą przeczytaną stroną. Niesamowity człowiek! Uwięziony, torturowany, z wyrokiem śmierci na karku, wykorzystuje czas spędzony w więzieniu na "rozgryzienie" rzeczywistego zbrodniarza. Przeprowadza z nim wywiad rzekę, śledztwo, a nawet analizę psychologiczną, a także socjologiczną ówczesnego narodu niemieckiego. Przy tym cały czas jest niesamowicie taktowny, kulturalny, opanowany. Po czym wszystko to, co usłyszał przelewa po latach na papier w tak pięknej polszczyźnie, że aż słów brakuje.

Kazimierz Moczarski to człowiek o niesamowitym harcie ducha, silny, konsekwentny i o wielkim spokoju wewnętrznym, wielkiej kulturze osobistej, mający rozległą wiedzę. Stroop przy nim to prosty, prymitywny bandzior. Jak diametralnie różne są to osobowości?

Moczarski nieświadomie pokazał nam (mnie na pewno) siebie jako przedstawiciela autentycznej przedwojennej polskiej elity intelektualnej. To ludzie jego pokroju zginęli w Katyniu i w Powstaniu Warszawskim, zaś ci, co przetrwali zostali zepchnięci na margines państwa i społeczeństwa polskiego. W powojennej Polsce do władzy dobierano, a na autorytety lansowano takich właśnie polskich Stroopów. Pomyślcie, jak inna by była powojenna Polska, gdyby osoby pokroju Moczarskiego żyły i gdyby to one nadawały ton w naszym kraju. Pomyślcie, jak nas zubożono!