Stres stał się bardzo modnym terminem w ostatnich kilkudziesięciu latach. Jeśli nie wiemy, co nam dolega, zawsze istnieje prosta odpowiedź: Za dużo stresu! Stres odpowiada więc za nasze zdrowie, kontakty społeczne, nadwagę, zdenerwowanie itd. Mnożą się liczne scenariusze, w których jest przyczyną: „Panie władzo, ja jestem niewinny, to stres mnie do tego zmusił!” - i zaraz policjant patrzy przychylniej; albo: „Kochanie, jestem tak zestresowana tym wszystkim, że aż boli mnie głowa i niestety nie mogę spełnić swoich małżeńskich zobowiązań. Na pewno mnie rozumiesz. Dobranoc” - i mąż z ciężkim sumieniem uznaje oczywiste racje żony.

Tak, tak, stres to okropieństwo i największa zmora dzisiejszej cywilizacji. Wypadałoby jednak w końcu zadać sobie jedno, malutkie pytanko: „Czym, do cholery, jest ten przeklęty stres?!”. Jeśli kiedykolwiek cię to interesowało – co nie jest wcale takie prawdopodobne – właśnie znalazłeś książkę, która da wyczerpującą odpowiedź na to pytanie.

Żyjemy współcześnie w społeczeństwie ryzyka i stres stał się nieodłącznym elementem życia każdego mieszczucha. Stresują nas rzeczy najdrobniejsze: niewyniesione śmieci, korki na drogach, niespecjalnie wyrozumiały szef, podwyżki cen artykułów spożywczych, załatwianie urzędowych spraw oraz wiele, wiele więcej. Nieczęsto zdarza nam się natomiast biec ile sił w nogach za pożywieniem, odczuwać straszny głód, uciekać przed pędzącym w naszą stronę drapieżnikiem ani też całymi miesiącami wylegiwać się na słońcu w błogim odprężeniu. Dominuje stres częsty lub długotrwały, o umiarkowanym stopniu natężenia. Każdy zgodzi się co do tego, że stresują nas rzeczy, które nie powinny - ale jakoś trudno temu zaradzić.

Książka Sapolsky'ego nie tylko wyjaśnia, dlaczego tak się dzieje, ale również opisuje procesy, które są za to odpowiedzialne. Wyjaśnia problem stresu na gruncie psychologii i fizjologii. Tłumaczy, w jaki sposób stres działa na układ odpornościowy, sen, pamięć, ból, starzenie się, serce, procesy rozrodcze; czy wpływa na ryzyko zachorowania na raka; a także, dlaczego zebry nie cierpią na wrzody żołądka – w przeciwieństwie do nas. Lektura nie tylko naświetla nam wszystkie większe problemy, do jakich może doprowadzić przewlekły stres, lecz też objaśnia, jak można tym problemom przeciwdziałać. Trzeba jednak przyznać, że nie istnieją tu proste odpowiedzi. Wpływ stresu na organizm człowieka jest niezwykle złożonym zagadnieniem, łączącym się ze wszystkimi sferami życia. Dlatego nie każdy poczuje się usatysfakcjonowany niejednokrotnie mętnymi wywodami i często przeciwstawnymi wersjami zagadnień.

Mimo to należy docenić rzetelność, z jaką książka została napisana. Autor nie ogranicza się do jednoznacznych odpowiedzi, próbuje patrzeć na problem z szerszej perspektywy i brać pod uwagę całokształt zależności. Ten naukowy sceptycyzm jest wielką zaletą omawianej pozycji. Zresztą stylowi, w jakim została napisana, też nie można wiele zarzucić. Nie obywa się bez specyficznego dla nauk biologicznych żargonu, niemniej nie jest to książka trudna, napisana nudnym, suchym tonem. Sapolsky co chwila stara się nas rozbawić przywoływanymi anegdotami oraz cynicznymi dowcipami. I muszę przyznać, że udaje mu się to z ogromnym powodzeniem! Żarty nie są nachalne i bardzo dobrze wpasowują się w całościowy obraz.

„Dlaczego zebry nie mają wrzodów?” jest zdecydowanie godną uwagi książką o skomplikowanym zagadnieniu, jakim jest stres; opisuje problem dokładnie, rzetelnie, nie szczędząc wyjaśnień, a zarazem jest prosta w odbiorze. Stres to przyczyna wielu schorzeń i warto poświęcić parę chwil na lekturę o jego przyczynach i skutkach. Tym bardziej, że trudno o lepszą pozycją dotyczącą tej jakże zagadkowej kwestii.