Kolejny na polskim rynku wydawniczym wkład w dyskusję o roli religii we współczesnym – ale nie tylko – świecie. Napisany ze swadą, z punktu widzenia człowieka o dużym doświadczeniu osobistym w opisywanej materii.

Nieuchronnie nasuwają się porównania z "Bogiem urojonym" Dawkinsa. Książki te operują jednak na nieco innych poziomach. Dawkins przekonuje nas, że Boga nie ma, Hitchens natomiast – pozostając zdeklarowanym ateistą – twierdzi jedynie, że wiara nie przynosi nic dobrego. Różnica dość głęboka, jeśli się nad tym zastanowić. Oczywiście nie brak tu argumentów przeciw teizmom, ale nie wydają się one główną myślą książki.

Tytuł jest nieco mylący, uważam, że powinien brzmieć "Bogowie…", a jeszcze lepiej ducha książki oddaje podtytuł. Hitchens nie ogranicza się – i chwała mu za to – do krytyki religii monoteistycznych. Wszystkim poszukującym nirwany w buddyzmie i pokrewnych quasi-religiach polecam szczególnie rozdział "Wschodnie rozwiązanie nie istnieje" - rzecz, moim zdaniem, bezprecedensowa.

Niektóre problemy wydają mi się potraktowane dość pobieżnie. Taki los spotkał na przykład pozareligijne pochodzenie moralności i korzenie samej religii.

Czytelnicy "Paragrafu 22" z pewnością pamiętają nieszczęsnego kapelana i jego gehennę po nie dość entuzjastycznym przyjęciu pomysłu modlitw przed lotami bojowymi. Pamiętają też karę, jaka mogła czekać niepokornych – przeniesienie na Wyspy Salomona, by tam grzebać trupy. A teraz Hitchens: "Zastępca dowódcy akademii rozesłał pocztą elektroniczną wezwanie do narodowego dnia modlitwy (chrześcijańskiej) o nawrócenia. Kapelan [sic!] nazwiskiem MeLinda Morton, który składał skargi i zażalenia na tego rodzaju praktyki, został nagle przeniesiony służbowo do odległej bazy w Japonii"*.

Powyższe zestawienie jest moje, natomiast wniosek, który z niego wypływa, jest Hitchensowi znany i bardzo przez niego w jednym z rozdziałów rozbudowany: religia jest totalitaryzmem, ale też – totalitaryzm jest religią.



---
* Christopher Hitchens, "Bóg nie jest wielki. Jak religia wszystko zatruwa", przeł. Cezary Murawski, wyd. Sonia Draga, 2007, s. 39.