Podobało mi się to życie i ta książka również. Mimo że to autobiografia pisana na półmetku życia, obfituje w wydarzenia, a co w niej nawet ważniejsze, przybliża czytelnikowi Marca Chagalla takim, jakim - jak wierzę - był.

Jej lektura jest okazją do poznania jego sposobu widzenia samego siebie, swojej twórczości i otaczającego świata. Chagall mówi o tym szczerze i z prostotą, zarówno jeśli chodzi o rzeczy piękne, o miłe i cenne wspomnienia, jak i o rzeczy trudne, o biedę i poczucie odrzucenia, jakich doświadczał przez długie lata jako artysta. Nie znać w jego opowiadaniu ani chęci imponowania, ani sentymentalizmu, ani żadnej - czy ja wiem - stylizacji. Jeśli jest tam jakaś stylizacja, to chyba à la Chagall.

Tak, bo okazuje się, że nie tylko obrazy malarza są wyjątkowe, tak specyficznie Chagallowskie, ale także jego słowa nie dają się z niczym porównać. Nota wydawcy (wyd. IRSA, 2003 r.) czy też może jakiś inny zapisany w okolicach okładki (gdybym nie oddała książki do biblioteki, wiedziałabym, gdzie) komentarz wspomina o poetyckim języku artysty. Osobiście nie dostrzegłam tam poezji, ale jestem pewna, że da się ją tam odczuć, jeśli tylko zna się francuski i nie jest się zdanym na - trochę utykające - polskie tłumaczenie.

Bardzo wyraźnie natomiast, pomimo usterek translatorskich, widać osobę malarza za jego słowami. Tym, co rzuca się w oczy przy czytaniu, jest wyjątkowo  o b r a z o w y  sposób postrzegania świata zewnętrznego, a zatem podejście malarskie, nastawione na zapamiętywanie widoków wraz z ich kolorami, kształtami, kompozycją, zaś ludzi zawsze w połączeniu z jakimiś interesującymi szczegółami wyglądu. (Żałuję, że oddałam już książkę do biblioteki, bo inaczej mogłabym przytoczyć któryś z wielu przykładów tej obrazowości).

A dlaczego, zostawiając na boku książkę, podobało mi się życie Chagalla? Ponieważ było ciekawe, uczciwe i nie brakowało w nim miłości. O tym ostatnim najwięcej można się dowiedzieć z samej autobiografii, o dwóch poprzednich zaś przekonało mnie kalendarium dołączone do wydania "Mojego życia". Obejmuje ono rozliczne wydarzenia z niemal stuletniego życia Marca Chagalla - artysty, który zaznał w swoim czasie i uznania, i odrzucenia, i którego z całą pewnością było stać na poświęcenie, gdy w grę wchodziło jego życie - jego malarstwo.