Akcja powieści rozgrywa się w II połowie XVIII wieku. Główny bohater, pan Konrad Lipski, jest potomkiem włoskiego rodu Lippich. Jego przodkowie przybyli do Rzeczpospolitej w XVI wieku i sprawowali szereg funkcji na królewskim dworze i w administracji państwowej. W czasie, gdy rozgrywa się akcja utworu, Konrad jest zubożałym szlachcicem, byłym konfederatem barskim, panem skromnego folwarku na ziemi krakowskiej. Znudzony swoją egzystencją bohater postanawia udać się do kraju przodków. Zabiera ze sobą tylko służącego, Maćka - człeka sprytnego, pomysłowego i przebiegłego.

Płynąc statkiem do Wenecji, Konrad poznaje piękną Cazitę, owo tytułowe "półdiablę weneckie". To córka dowódcy statku, kapitana Zeno. Pomiędzy nimi rodzi się uczucie. Pobyt Konrada w Wenecji w towarzystwie uroczej bogdanki pogłębia związek młodych. Bohater poślubia Cazitę. Po pewnym czasie powraca z nią do rodzinnego majątku w Rzeczpospolitej. Niestety Cazita, wychowana w ciepłym, śródziemnomorskim klimacie, nad morzem, rzekami, kanałami, pod weneckim słońcem, nie potrafi przystosować się do życia w zimnym, a przy tym obcym jej kulturowo i klimatycznie kraju. Konrad, widząc tęsknotę ukochanej za Wenecją, ojcem i rodziną, ponownie porzuca Polskę i z Cazitą powraca do Wenecji. Równocześnie rozwija się uczucie Maćka do Marietty. Wybranka sługi głównego bohatera jest córką weneckiego szewca. Maciek traci dla niej głowę i serce. Pragnie się z nią ożenić i osiąść w Wenecji na stałe. Jak zakończą się miłosne perypetie głównych bohaterów? Czy aby szczęśliwie?

Losy bohaterów także tej powieści stały się dla autora pretekstem do ukazania obyczajowości minionych wieków. Tym razem jest to wiek XVIII, a dzięki lekturze utworu poznajemy zarówno polskie, jak i włoskie obyczaje tej epoki. Mamy tu obraz polskiej wsi, dworków szlacheckich, życia i obyczajów zamieszkujących je ludzi. Następnie przenosimy się do Włoch i poznajemy tamtejszy klimat, życie codzienne, a przed wszystkim różnorodność społeczną, obyczajową i kulturową Wenecji. Pisarz daje też świetną charakterystykę psychologiczną głównych bohaterów. Poznajemy ich marzenia, pragnienia, rozterki, tęsknoty. Te ostatnie przeżywają szczególnie Konrad i jego sługa, a także Cazita. Przecież ludzie ci zostają wyrwani ze swojej rodzinnej ziemi, a przebywając na obczyźnie, tęsknią za nią. Owo uczucie ma olbrzymi wpływ na ich egzystencję.

"Półdiablę weneckie" nie jest może wybitnym utworem w dorobku Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jest to jednak powieść historyczno-obyczajowa na przyzwoitym poziomie, którą czyta się szybko i z zainteresowaniem. W sumie nawet przyjemne czytadło na zbliżające się długie zimowe wieczory. Kto lubi twórczość Józefa Ignacego Kraszewskiego, powinien sięgnąć także po ten utwór.

Serdecznie zapraszam do lektury.