Autor poniższych szkiców był jedynym spośród oficerów polskich internowanych w obozach sowieckich, któremu wypadło być w pobliżu lasu katyńskiego w czasie, gdy tam odbywała się egzekucja. 29 kwietnia 1940 roku wywieziono go z obozu kozielskiego razem z grupą około 300 oficerów przeznaczonych do likwidacji. 30 kwietnia rano na stacji Gniezdowo, gdzie miał miejsce wyładunek celem przewiezienia do pobliskiego lasku katyńskiego, por. Stanisław Swianiewicz, na jakiś nagły rozkaz zwierzchnich władz w Moskwie, został wyseparowany z tej grupy i przewieziony do więzienia w Smoleńsku, a stamtąd po kilku dniach do więzienia w Moskwie na Łubiance.

Autor opisuje tutaj szlaki, które poprzez boje kampanii wrześniowej doprowadziły go pod Katyń; a potem jego dzieje w więzieniach i łagrach sowieckich, gdy władze moskiewskie zdecydowały się zmienić jego status jeńca wojskowego na status więźnia politycznego i wytoczyć mu akt oskarżenia; a w dalszym ciągu jego pobyt w roku 1942 w Ambasadzie w Kujbyszewie, gdy polskie czynniki zarówno wojskowe, jak i cywilne poszukiwały jakichś śladów po zaginionych 15 tysiącach polskich oficerów i policjantów, o których władze sowieckie odmawiały wszelkich informacji. Autor był wówczas jedynym człowiekiem, który wskazywał na właściwy ślad, którym należało iść, aby przeniknąć tajemnicę oficerów kozielskich.

W końcu tych szkiców autor czyni wysiłek, aby spojrzeć na sprawę Katynia z perspektywy trzydziestolecia, które przyniosło szereg nowych faktów i dowodów co do prawdziwych sprawców tej wyjątkowo ohydnej zbrodni*.



---
* "Wstęp", [w:] Stanisław Swianiewicz, "W cieniu Katynia", wyd. Czytelnik, 1990, s. 7.