Nędznicy (Hugo Victor (Hugo Wiktor)) w przekładzie Krystyny Byczewskiej

Na pewnych ludzi dość spojrzeć, aby poczuć do nich nieufność: spowijają ich ciemności. Za nimi - niepokój, przed nimi - groźba. Jest w nich nieznane. Nie można ręczyć za to, co zrobili, ani za to, co zrobić mogą. Mrok, który jest w ich spojrzeniu, zdradza ich. Wystarczy, by powiedzieli jedno słowo, by zrobili jeden gest, a już się wyczuwa, że przeszłość ich ma ciemne tajemnice, a przyszłość pełna jest ciemnych niespodzianek.

Nikt nie śledzi tak bacznie postępowania innych ludzi jak ten, komu nic do tego.

Niewolnictwo istnieje nadal, ale gnębi już tylko kobietę i nazywa się prostytucją.
Gnębi kobietę, to znaczy wdzięk, słabość, piękno, macierzyństwo. To chyba największa hańba człowieka.

Kroki kuternogi podobne są do spojrzeń jednookiego: nieprędko dochodzą do celu.

Żadne pragnienie nie ziszcza się całkowicie, przynajmniej na tym padole. W epoce, w jakiej żyjemy żaden raj nie zstępuje na ziemię.

[o starszej pannie Gillenormand]
Wiek pogłębił jeszcze tę bezlitosną wstydliwość. Uważała, że jej stanik zawsze jest zbyt przeźroczysty i nigdy nie dochodzi dość wysoko pod szyję. Przypinała mnóstwo agrafek i szpilek tam, gdzie nikomu ani śniło się zaglądać. Taka już jest właściwość pruderii - tym pilniej strzec, im twierdza jest mniej zagrożona.

Nazajutrz o zwykłej godzinie Mariusz wyjął z szafy nowy surdut, nowe spodnie, nowy kapelusz i nowe buty; ubrał się w ten nowy komplet, włożył także rękawiczki, co było niebywałym zbytkiem, i poszedł do Ogrodu Luksemburskiego.
Po drodze spotkał Courfeyraca i udał, że go nie widzi. Courfeyrac, wróciwszy do siebie, oznajmił przyjaciołom:
– Spotkałem przed chwilą nowy kapelusz i nowy surdut Mariusza oraz Mariusza w środku tego wszystkiego. Najpewniej szedł zdawać egzamin, bo miał bardzo głupią minę.

(...) Do umysłów zatopionych w mądrości lub w szaleństwie czy też, jak to się nieraz zdarza, w jednym i drugim jednocześnie - sprawy codziennego życia przenikają bardzo powoli. Własny los jest im obojętny. Z tego zamknięcia się w sobie wynika bierność, która - gdyby była wyrozumowaną - przypominałaby filozofię.

Człowiek gaśnie, upada, nawet ginie, nie zdając sobie z tego sprawy. W końcu, co prawda, następuje zawsze przebudzenie - lecz zbyt późno. Na razie zaś człowiek wydaje się nieczuły na grę, która się toczy między jego dolą a niedolą: obojętnie patrzy na rozgrywkę, choć sam jest stawką.

Na pewnym szczeblu nędzy człowiek w swym odrętwieniu nie złorzeczy już złu i nie dziękuje za dobroć.

[po oddaniu biednej dziewczynie chusty]
(...) Gavroche wstrząsnął się: "Brr!" - dygocąc teraz bardziej niż święty Marcin, który zostawił sobie jednak połowę płaszcza.
Na to "brr" - deszcz lunął ze zdwojoną siłą. Nielitościwe nieba karzą dobre uczynki.
- Masz tobie! - krzyknął Gavroche. - Co to ma znaczyć? Znowu leje? Mój Boże, jeśli to potrwa dłużej, skreślam abonament!

U kresu życia - umrzeć znaczy odejść, u początku życia - odejść znaczy umrzeć.

(...) W okresie pierwszej miłości bierze się duszę dużo wcześniej niż ciało; później bierze się ciało dużo wcześniej niż duszę; a czasem duszy nie bierze się wcale.

Wojna domowa? Co to w ogóle znaczy? Czy istnieje jakaś inna wojna? Czyż każda wojna ludzi nie jest wojną braci? Oceniać wojnę można wyłącznie na podstawie jej celu. Nie ma wojny między narodami ani wojny domowej, jest tylko wojna niesprawiedliwa lub wojna sprawiedliwa.

Hałas nie budzi pijaka, budzi go cisza.

Nic nie da się porównać z długotrwałością kupy kamieni, oprócz może ogrodzenia z desek. I jedno, i drugie jest prowizoryczne. Najlepszy powód, aby trwało bez końca.

Nie oszczędzajcie na weselu, nie ujmujcie mu wspaniałości, nie skąpcie sobie w dniu tryskającym radością. Wesele nie jest życiem małżeńskim.

Nie widuje się już dzisiaj takich zapustów. Ponieważ wszystko stało się karnawałem, karnawał przestał istnieć.