"Pornografia"? Dziwaczny taniec upojonej własną erotycznością młodości z zarażoną śmiercią świadomością. Nigdy nie przepadałem za tańcem, ale ten porwał mnie wbrew mej woli. Dwóch starszych panów (Fryderyk i Witold) próbujących sparzyć ze sobą dwoje szesnastolatków (Henia i Karol) – wątek tyleż nieprzyzwoity, co podniecający.

Dialogi z Gombrowiczem zawsze mnie wykańczają, ale ten mnie przerósł. Za dużo w tej książce istnienia, człowieka bezdennie świadomego, bytu eschatologicznie wampirycznego*. Jakby Gombrowiczowi było mało jego samego, wspomógł się więc Fryderykiem. Za dużo! Moja zmolestowana dusza uciekła w najnowszą książkę Chmielewskiej - ale i tam dopadł mnie ten przeklęty Gombrowicz. Dałem susa w optykę, rozbudziłem do przesady swoje pasje tenisowe - wszystko na nic, on mi się wciąż narzucał. W końcu mój umysł postanowił zrozumieć: złapał cię!

O czym jest ta powieść? O świadomości, która przerażona własną metafizyką ucieka w fizykę młodości. Co jej w tej ucieczce przyświeca? Nadzieja, że lekkomyślność szesnastolatków stanie się wytchnieniem dla ich nastawionych na pełnię umysłów. Otóż to! Moje powinowactwo wiekowe z Henią i Karolem jest wyjaśnieniem. Czemu czując, że mam do czynienia ze wspaniałym dziełem sztuki, które wstyd przetwarza w piękność, wciąż uciekałem? Chociaż ucieczka to chyba złe określenie. Po prostu czułem, że pełnia tego istnienia mnie przerasta i zniechęcałem się. Zdarzyło mi się to już kilka razy z innymi autorami, ale tylko Gombrowicz wcielił mnie w tryby swego rozumowania: moja młodość nie jest w stanie tak doświadczać jak jego dorosłość.

W zasadzie ten tekst napisałem tylko po to, aby pozbyć się odczucia, że moja interpretacja jest chwiejną konstrukcją myślową, która runie z hukiem, gdy tylko dobierze się do niej człowiek, który naprawdę doświadczył tej powieści. A tu chała! Zdaje się przez Gombrowicza do końca życia będę skazany na doświadczanie uczuć w cudzysłowie**.


__________

* W tej ostatniej metaforze posunąłem się chyba za daleko, więc gwoli jasności tekstu: chodzi mi o to, że Gombrowicz z każdego doświadczenia wysysa (stąd wampir), co tylko jest możliwe, do ostateczności (stąd eschatologia).
** Parafraza słów Gombrowicza "...Prawdę mówiąc nie doświadczam uczuć inaczej, jak w cudzysłowie...", pochodząca z jego "Dziennika" (Wydawnictwo Literackie, 1997).