Stoimy u progu nowego pojmowania funkcji mózgu, które zmienia zakorzenione od wieku schematy myślenia, zwłaszcza dotyczące roli neuronów w mózgu.

W latach 90. ubiegłego wieku stłoczeni przed ekranami komputerowymi naukowcy śledzili informacje przekazywane sobie przez dziwne komórki mózgowe z pominięciem neuronów i bez użycia impulsów elektrycznych. Neurobiolodzy zakładali, że informacje przepływają w mózgu wyłącznie przez neurony przy użyciu elektryczności. W rzeczywistości zaledwie 15 procent komórek naszego mózgu jest neuronami. Pozostała grupa komórek mózgowych – zwanych komórkami glejowymi – uchodziła uwadze naukowców, którzy brali je za pozbawiony znaczenia wypełniacz między elektrycznymi neuronami. Nazywano je „komórkami sprzątającymi”. Poniżone do roli komórkowych służących komórki glejowe były przez długie stulecie po ich odkryciu całkowicie lekceważone.

W chwili obecnej naukowcy zszokowani są wiadomością, że komórki te potrafią się między sobą komunikować. Poglądy naukowców na pracę mózgu zatrzęsły się aż po fundament w wyniku odkrycia, że komórki te nie tylko potrafią wykryć aktywność elektryczną przepływającą przez obwody neuronalne, ale również ją nadzorować.

Jak te nowe odkrycia zmienią nasze poglądy na pracę umysłu? Czy zapuszczając się w ten nowy wymiar mózgu, rozwiążemy tajemnice zaburzeń tej pracy w chorobach psychicznych i neurologicznych? Czy poszukiwania przyniosą nam odpowiedź na pytanie, jak naprawić mózg po urazie czy uszkodzeniu w wyniku choroby?

Odkrycie komórek glejowych – „drugiego mózgu” jest zorzą poranną, która oświetla każdy aspekt nauki o mózgu, dotykając równocześnie wszystkich pracujących nad nim badaczy.

„Drugi mózg” przenosi nas do laboratoriów, gdzie dokonywane są ważne odkrycia i pokazuje nam, jak naukowcy dowiadują się, że komórki glejowe występują w różnych postaciach i pełnią różnorakie funkcje. Jest to historia badań nad komórkami glejowymi od ich zarania aż po najnowsze odkrycia, która przekazuje czytelnikowi znacznie pełniejszą wiedzę na temat pracy mózgu oraz ukazuje kierunki, którymi najprawdopodobniej pójdzie neurobiologia i medycyna.


R. Douglas Fields jest profesorem Neurobiologii i Programu Nauk Kognitywnych Uniwersytetu Maryland w College Park, a także szefem sekcji Rozwoju Układu Nerwowego i Plastyczności w Narodowym Instytucie Zdrowia Dziecka i Rozwoju Człowieka. Jest też konsultantem naukowym magazynów „Scientific American”, „Mind” i „Odyssey” oraz cenionym w świecie autorytetem w dziedzinie interakcji neuronalno-glejowych, rozwoju mózgu i komórkowych mechanizmów pamięci.

[Prószyński i S-ka, 2011]