Rzeczpospolita, czasy Jana III Sobieskiego. Pan Janasz Korczak jest sierotą i ubogim szlachcicem, od najmłodszych lat wychowywanym na dworze zamożnego magnata, pana miecznika. Darzy on uczuciem piękną córkę swojego chlebodawcy, pannę Jadwigę. Początkowo jest to przyjaźń. Z czasem jednak jego afekt ulega spotęgowaniu. Uczucie jest odwzajemniane. Lecz w ówczesnej sytuacji społecznej miłość pana Janasza wydaje się nie mieć szans na pomyślne zakończenie na ślubnym kobiercu. Różnice społeczne między nim a piękną miecznikówną są bowiem zbyt duże. Jednocześnie jako dzielny rycerz pan Janasz jest ulubieńcem miecznika. Pewnego dnia udają się obaj na Podole do jednego z majątków magnata. Towarzyszy im panna Jadwiżka. Miejsce to położone jest na południowych kresach Rzeczpospolitej. Tereny owe sąsiadują z Imperium Ottomańskim, ponadto narażone są na częste najazdy tatarskie. Dlatego podróż obfituje w niebezpieczne sytuacje. Dzielny Janasz dokazuje cudów, aby chronić chlebodawcę i ukochaną kobietę przed niebezpieczeństwami. Bohaterowie nie wiedzą wszakże, iż największe zagrożenie czyha ze strony niejakiego Dorszaka. Człowiek ten jest rządcą majątku pana miecznika, a jego przyjazd jest mu nie na rękę. Dlaczego? Okaże się również, iż człowiek ten jest wyjątkowo niebezpieczny. Życie bohaterów znajdzie się w olbrzymim niebezpieczeństwie. Czy wyjdą z tych tarapatów obronną ręką? I czy Janasz zyska miłość i rękę ukochanej kobiety? Wydaje się, że nie ma na to szans? Ale niech czytelnicy sami znajdą odpowiedzi na postawione wyżej pytania.

Historia życia Janasza Korczaka i jego miłości do pięknej miecznikówny jest dla autora pretekstem do ukazania życia ludności na południowo-wschodnich krańcach Rzeczpospolitej. Ludzie ci egzystują w ciągłym niebezpieczeństwie, zagrożeni najazdami ordy i działaniami wojennymi ze strony Turków. Czytelnik jest świadkiem walk, które mają miejsce na tych terenach. Ponadto Kraszewski ukazał wyprawę króla Jana III Sobieskiego przeciwko Turkom w latach 1683-1684, konkretnie - końcówkę owej wyprawy i walki wojsk polsko-litewskich na Węgrzech. Losy głównych bohaterów są splątane z tymi wydarzeniami. Ponadto powieść stanowi również cenny obraz obyczajowości szlacheckiej Rzeczpospolitej za czasów panowania Jana III Sobieskiego.

Utwór ten jest nie tylko niezwykłą historią miłości Janasza Korczaka do miecznikówny, lecz również doskonałą powieścią historyczno-przygodową. Ma szybko toczącą się akcję, obfituje w wiele sytuacji zarówno dramatycznych, jak i humorystycznych, pełno w niej niebezpiecznych przygód bohaterów, scen walk, pościgów i pojedynków. Lecz na głównym planie jest miłość. Czy Dzielny Janasz zyska rękę ukochanej Jadwisi? Wszystko wskazuje, iż nie ma najmniejszych szans, ale? Ale przeczytajcie, drodzy czytelnicy, ten utwór. Na pewno zakończenie tej historii będzie dla was zaskakujące.

Obok wyżej wymienionych walorów utwór ma olbrzymią wartość dydaktyczną. To jedna z lepszych powieści Kraszewskiego, jakie miałem okazje przeczytać. I wy sięgnijcie po tę książkę. Nie będziecie zawiedzeni.

Polecam.