Tytułowy bohater był postacią autentyczną. Działał w Warszawie w latach 1790-1794. Nieznane jest jego prawdziwe imię i nazwisko, nie wiadomo także nic bliższego o tej niezwykle tajemniczej postaci. Źródła historyczne na ogół opisują go jako starca, jednak nowsze badania historyczne widzą w nim młodzieńca. Pewne jest tylko, iż człowiek ów budził szacunek i był niezwykle popularny wśród mieszczan i biedoty. Zarazem był znienawidzony przez zamożniejszą część społeczeństwa stolicy, czyli szlachtę i magnaterię. Działo się tak, ponieważ Barani Kożuszek mówił nieprzyjemną prawdę, wyśmiewał i wyszydzał rozwiązły tryb życia zamożnych warstw społecznych, promował za to patriotyzm i troskę o sprawy narodowe. Sam o sobie miał mawiać, iż jest "pręgierzem na bogatych i zagubionych". Podejrzewano, iż działał na zlecenie obozu patriotycznego, lecz nie udało się tej hipotezy potwierdzić.

Postać Baraniego Kożuszka stała się kanwą powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego. Autor luźno wykorzystał legendę o tej postaci jako kanwę utworu. Bohater jego powieści jest starcem chodzącym o lasce i w łachmanach. Czytelnik z kart utworu dowiaduje się, iż niegdyś był on zamożnym szlachcicem, lecz załamany, niepotrafiący zaznać szczęścia w małżeństwie, przed wielu laty opuścił dom rodzinny i zniknął w tajemniczych okolicznościach. Poznaje jego historię i postać właśnie w momencie, kiedy pojawia się w Warszawie jako tytułowy Barani Kożuszek. Akcja powieści obejmuje w większej części rok 1790. Tytułowy bohater pojawia się często i niespoodziewanie w miejscach, gdzie przebywa magnateria i wysocy dygnitarze państwowi. Pojawiając się tam, publicznie "prześladuje" ich przez głoszenie bolesnej prawdy na temat ich życia i działalności. Niechęć wobec niego warstw, które piętnuje sprawia, iż życie bohatera znajdzie się w olbrzymim niebezpieczeństwie...

Na drugim planie czytelnik obserwuje wątek miłości między piękną Luizką (Aloiską) i młodym starostą. Bohaterka jest najpiękniejszą kobietą w stolicy i prowadzi bujne życie. Pokochawszy starostę, pragnie zmienić swoje życie, ale czy będzie to możliwe? I jaka tajemnica łączy Luizkę z tytułowym bohaterem?

Tło społeczno-historyczne utworu stanowi okres obrad Sejmu Czteroletniego. Stronnictwo patriotyczne pod przywództwem Hugona Kołłątaja i Ignacego Potockiego pragnie przeforsować projekt reform społeczno-ustrojowych. Dla swoich planów pragnie pozyskać króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Antagonistami reformatorów okazują się magnaci pod wodzą Ksawerego Branickiego i Szczęsnego Potockiego. Ci ludzie bez czci i honoru, pozbawieni wszelkich norm moralnych i pobudek patriotycznych, usiłują za pomocą intryg przeszkodzić reformatorom w ich wielkich planach. Oni również starają się zdobyć poparcie chwiejnego monarchy. Losy bohaterów książki, w tym tytułowego, przeplatają się właśnie z wątkiem rywalizacji tych dwóch stronnictw.

Powieść ma ciekawą akcję, autor w doskonały sposób potrafił wpleść losy głównych - fikcyjnych - bohaterów w wydarzenia historyczne związane z obradami Sejmu Czteroletniego i ukazać atmosferę stolicy tego okresu. Czytelnik może się sporo dowiedzieć o obradach tego sejmu, planach reform i rywalizacji stronnictw politycznych. W tle powieść ta ciekawie przedstawia oblicze społeczno-polityczne Warszawy i jej mieszkańców w przełomowym okresie dziejów Polski.

Powieść "Barani Kożuszek" może i nie należy do najwybitniejszych w dorobku autora, jednakże jest doskonałą lekturą uzupełniającą dla czytelników zainteresowanych dziejami ojczystymi w okresie Sejmu Wielkiego. Te jej walory oraz cenne wartości dydaktyczne czynią ją godną polecenia czytelnikowi.

Zapraszam do lektury.