Pytanie o koniec wieku XIX można uznać za obsesję polskiej kultury. Ma ono związek z symboliczną strukturą zbiorowych wyobrażeń, ale także z doświadczeniem zmiany – najważniejszym składnikiem nowoczesności. Z tych względów warto mieć w pamięci choćby niektóre z wariantów możliwych odpowiedzi na pytanie o koniec wieku XIX, o których mówi ta książka. Dzieli się ona na dwie części. Pierwsza z nich, "Początek i koniec", pokazuje zjawiska literackie i kulturowe związane z formami, które przybiera zapis doświadczenia nowoczesnego w końcu XIX wieku i na przełomie stuleci. Patrząc z perspektywy różnych tekstów literackich (polskich i obcych) na te przemiany, autorka pokazuje ich dynamikę, starając się odtworzyć dramatyzm tamtych poszukiwań. Celem części drugiej, "Koniec i początek", jest zarysowanie "dalszych ciągów" – czyli rekonstrukcja strategii kulturowych i języków artystycznych krystalizujących się pod koniec XIX w. jako zapowiedź ważnych zjawisk mających swoje odsłony w wieku XX, a także na progu obecnego stulecia. Przedmiotem zainteresowania autorki w ostatnich rozdziałach są gry z dziewiętnastowiecznością charakterystyczne dla prozy ostatnich dekad.

Ewa Paczoska, profesor na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, historyk literatury i kultury drugiej połowy XIX w. Opublikowała książki: "Krytyka literacka pozytywistów" (1988), "»Lalka« czyli rozpad świata" (1995, II wydanie 2009), "Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość. Od Bolesława Prusa do Olgi Tokarczuk" (2004). Jest autorką wielu studiów i artykułów, a także redaktorką tomów zbiorowych oraz podręczników licealnych poświęconych literaturze epoki pozytywizmu i Młodej Polski. Ostatnio coraz częściej przedmiotem jej zainteresowania staje się literatura wieku XX i rozpoznawanie zjawisk kultury współczesnej czytanych w kontekście modernizmu.

[Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010]