Czasy stanisławowskie w Rzeczpospolitej. Tytułowym bohaterem jest Tomasz Chełmowski. Jest on synem byłego żołnierza, który po skończeniu służby pracuje jako woźny w Akademii Bialskiej (w Białej Podlaskiej). Po śmierci ojca Tomasz kończy Akademię, a odkrywszy swój talent pisarski, postanawia wyruszyć w świat, by zrobić karierę literacką. Przez kilka lat ima się różnych zajęć. Będąc pisarzem u pewnego podkomorzego, zakochuje się w jego córce; lecz że panu podkomorzemu nie są w smak te amory, wypędza Tomasza w niezwykle brzydki sposób. Bohater nie przypuszcza, iż los zetknie go jeszcze w przyszłości z rodziną podkomorzego i ukochaną. Tymczasem Tomasz przybywa do Warszawy. Spryt, buta, niezwykła pewność siebie i wyjątkowa zdolność do łgarstwa sprawiają, iż zaczyna odnosić pierwsze sukcesy w wyższych sferach stolicy. Czy jego dobra passa będzie trwać wiecznie ? I czy bohater naprawdę ma dość talentu, aby zostać wybitnym poetą?

Na podstawie losów Tomasza Chełmowskiego autor w powieści daje obraz życia społeczno-kulturalnego stolicy końca XVIII wieku. Czytelnik poznaje wyższe sfery Warszawy, atmosferę dworu królewskiego i rezydencji magnackich. Można się z tej powieści wiele dowiedzieć o polskim życiu naukowym i literackim tego okresu. Na drugim planie mamy stolicę okresu Sejmu Czteroletniego, a także przygotowania do zbliżających się reform społeczno-politycznych uchwalonych przez tenże sejm. Głównie jednak powieść doskonale oddaje atmosferę codziennego życia wyższych sfer stolicy, szczególnie pod kątem ich zepsucia obyczajowego.

Powyższe czynniki sprawiają, iż powieść można polecić czytelnikowi. Na pewno "Kawał literata" nie jest wybitnym utworem w dorobku pisarskim Kraszewskiego. Niektóre fragmenty są monotonne, lecz nie charakteryzują one tej powieści jako całości. W sumie miłośnicy twórczości "Bolesławity" raczej nie będą zawiedzeni.