Utwory Sienkiewicza można podzielić na dwie grupy. Pierwszą stanowią utwory idealizujące rzeczywistość i przedstawiające świat piękniejszy niż jest w rzeczywistości (do tej grupy zaliczyć można przede wszystkim jego wielkie powieści pisane "ku pokrzepieniu serc"). Jednak jest jeszcze drugie oblicze tego pisarza. Był on też autorem utworów (przeważnie krótkich nowel), które przedstawiają realistyczny obraz życia ludzi mu wspólczesnych. Życia pełnego trudów dnia codziennego i pełnego beznadziei. Podobne obrazy rzeczywistości ludzi im współczesnych kreślili także inni wybitni noweliści pozytywistyczni (Orzeszkowa, Konopnicka, Prus).

Nowela "Jamioł" bez wątpienia należy do tej drugiej grupy utworów pisarza. Ukazuje ona sytuację biednej dziewczynki - sieroty, która niedawno straciła matkę. Sąsiadki pocieszają ją, iż sierotami pozbawionymi rodziców opiekuje się "jamioł" (czyli anioł). Wkrótce jednak dziewczynka przekonuje się, że anioł nie istnieje, a dziećmi pozbawionymi rodziców nie opiekuje się nikt.

Utwór jest pełen pesymizmu.