Demon jest tak stary, jak stara jest kultura stworzona przez człowieka. Skłonność do idealizowania czasów minionych zdaje się jednak uśmiercać demona zła. Diabeł, bies... roztopił się we mgle przeszłości i trudno przypisać jego "namacalną fizycznie" obecność do konkretnych dat. Wraz z postępem cywilizacji zarzucamy przekonanie o sprawczej roli szatana w czynieniu zła. A przecież nie tak dawno większość "małego" i "dużego" zła miała swego autora w upadłym aniele.

Prezentowana przez nas antologia demonologicznych tekstów z XV-XVIII wieku jest dowodem ogromnej roli, jaką pełnił szatan w świadomości, podświadomości, obyczajowości i religijności naszych przodków. Jest również ilustracją tezy Leszka Kołakowskiego, w myśl której diabeł był "wynalazkiem bezcennym, tłumaczył bez trudu wszelkie zło na świecie, nadawał temu złu postać osobową, wyczuwalną bez trudu, niekiedy widoczną po prostu, doświadczalną wewnętrznie albo i naocznie oglądaną (...). Diabeł zgodził się wziąć na siebie wszelkie nasze zło, był wiecznym usprawiedliwieniem naszych nikczemności (...). Świat bez diabła byłby trudny do zniesienia, żądałby od nas odpowiedzialności za wszystko, całe zło tego świata musielibyśmy ponieść my, ludzie, na własnych ramionach. Takie wielkie są pożytki z naszego starszego brata".

Książeczka, którą prezentujemy, nie jest pracą naukową, biorącą sobie za cel potępienie czy obronę szatana. Jest żartem, mającym przynieść zabawę i odprężenie, tak jak relaksem jest lektura "Czarów i czartów polskich" Juliana Tuwima, z której to pracy pochodzą wszystkie cytowane teksty. Tym, kórzy potraktują naszą antologię poważnie, zbyt poważnie, radzimy wypróbować jeden z dwu sposobów przywołania diabła przedrukowany z unikatowej pracy Stanisława Wotowskiego. Niechaj jednak pierwsza część książki będzie dla nich ostrzeżeniem.

[Wydawnictwo 86 Press, 1992]