W powieści "Bitwa o Pilarzinho" przedstawił Bolesław Mrówczyński dzieje osadnictwa polskiego w Brazylii w pierwszej jego fazie, tzn. w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych zeszłego stulecia. Akcja powieści toczy się najpierw w prowincji Santa Catarina, gdzie osadnicy - Ślązacy z Opolszczyzny - podejmują walkę z przyrodą i dawniej tu już osiadłymi Niemcami. Potem opisuje autor ich pełną dramatycznych przeżyć wędrówkę do Parany, gdzie osiedlają się, zakładając pierwszą polską osadę w Pilarzinho pod Kurytybą.

Książka Mrówczyńskiego jest lekturą wartościową, szczególnie dla młodzieży - i to nie tylko ze względu na atrakcyjność fabuły, egzotyzm tła czy potoczystość opisów; trzeba tu bowiem podkreślić, że jej treść oparł autor na faktach autentycznych, sięgając do literatury przedmiotu zarówno polskiej, jak i portugalskiej, niemieckiej czy francuskiej.

[Wydawnictwo "Śląsk", 1965]