Łomot kopyt, śpiew szabli, parskanie aksamitnych chrap, furkot proporców, szum skrzydeł, pobrzękiwanie uzd i zbroi, kurzawa, której wiatr rady nie daje - oto duch i niejako przesłanie zawarte w "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza.

Powieści tej, mistrzowsko napisanej przez Sienkiewicza, chciałbym na łamach Biblionetki zadać kilka pytań. Powiecie: - tuxman, nie wygłupiaj się! Przecież to tylko książka - ona nie gada!

I owszem, powieść nie udzieli nam sama odpowiedzi, chytrym więc wybiegiem się posługując, odpowiadać będę za nią, przyjmując jednak rolę "przeciętnego współczesnego zjadacza chleba początku XXI wieku" (Teleturniej Familiada oglądam, więc dużo na ten temat wiem! i basta!).

Od stylizacji językowej w tym przypadku uciec nie zdołam... Jakie czasy - taki język. Zatem do dzieła! W dialogu dym!

- Powieści moja, książko o pożółkłych kartach, czym jest dla współczesnych ukazany w tobie bezsensowny rozlew oceanów krwi braterskiej?
- Niczym! Wszak z telewizora codziennie tyle krwi przesącza się na dywany, spływa na podłogi, parkiety czy kafle, że aż ziewanie potworne ogarnia...

- Książko zacna, powiedz szczerze, czym więc miłość odwzajemniona a bezgraniczna, szalona, ogromna i niepojęta mężczyzny do kobiety w tobie ukazana? Pełna bezgranicznej udręki, wiary i poświęcenia, której Platon by się nie powstydził?
- A sex był? Nie? To nuuuda...

- Czym więc honor szlachecki, odwaga i prawość, będące towarzyszami dobra, piękna i prawdy? Przecież pełno tego w tobie, książko!
- A da się zarobić na tym? Nie? To ja poleżę i popatrzę na telewizję... Robota i te tam "przymioty" - nie zając, nie uciekną...

"Słuchać hadko!" - rzekłby w tym momencie Longinus Podbipięta herbu Zerwikaptur. Trudno się z nim nie zgodzić.

Ocena powieści? Beznadziejna i potrzebna jak zeszłoroczny śnieg! Zero pościgów samochodami, żadnego umc umc umc w tle z podrygiwaniami prawie-już-nagich-panienek, popkornu nijak podjadać na leżance (bo ktoś by musiał go najpierw zrobić), te wszędobylskie modlitwy i klechy w tekście (czarni znowu rządzą!) i jeszcze wyobraźni wymaga. By łbem ruszyć, i niekoniecznie tylko na boki.

ZGROZA!

Cnoty Męstwa i Kobiecości w narodzie giną. O tym pisał u schyłku XIX wieku człowiek najpotężniejszy piórem z Polaków ówczesnych. Człowiek niczym trąba grzmiący na przedstawicieli swojego narodu, że zamiast działać w kierunku uzyskania niepodległości, w marazmie zalegli. Pokazywał im, na czym wielkość człowieka polega. Przyklejono mu więc łatkę, że "ku pokrzepieniu serc" jedynie pisze, krytykowano za jednostronne spojrzenie na fakty historii - jakoby "same bitwy wygrane przez Polaków wspominał", pomijając milczeniem, że opisał przecież ku przestrodze także bitwy przegrane (Żółte Wody ze zdradą, Korsuń i hańba Piławicka).

Dobrze, że współczesny czytelnik chociaż Zagłobę zapamięta, pewnie dzięki temu, że jako jeden spośród pierwszych za kołnierz nie wylewał...

Ach, serce mi się kraje, a Sienkiewicz zaś w grobie pewnikiem się przewraca...

Kilka Sienkiewiczowskich przesłań, które po kolejnej lekturze wyłapuję? Oto i one:

- nie wszystko da się z "czernią" pokojową drogą uzyskać. Czasem, by rozlewu krwi swej własnej rodzinie zaoszczędzić, trzeba "czerń" po prostu pobić, przegonić bądź przewagi jakiejkolwiek pozbawić;
- ten, kto prawością się nie zhańbił, "czerni" co najwyżej może przewodzić i przed nią się puszyć - ta wszak i tak niewiele zrozumie, a wodza mieć musi;
- milszy każdemu z nas powinien być widok białogłowy na koniu niźli Maszeńki na traktorze ;);
- pić też trzeba umieć, zawsze znajdą się tacy, co rozum swój przepiją - znajdą się i tacy, którzy, pijąc, tych pierwszych spode łba wnikliwie obserwować będą;
- bez forteli jako wtedy, tak i teraz nie za daleko zajdziesz, człowiecze (ukłon w Waszeci stronę, mości Zagłobo!);
- nie ma takiej złej godziny, chwili czy imprezy, z której dzięki wierze za włosy sam byś się nie wyciągnął lub nie był podniesion.

Wierzę głęboko, że pośród was, Biblionetkowicze, więcej bystrzejszych a spostrzegawczych umysłów ode mnie... Wiem, że wszystkich przesłań Sienkiewicza nie dostrzegłem. Wady przezornie pominąłem, wszak recenzja ma być zachęcająca i optymistyczna ;). Nie sądzę jednak, bym musiał tłumaczyć wam, czym są honor, miłość, ojczyzna, dobro oraz inne cnoty? Zdajmy się w tej materii na mistrzów pokroju Sienkiewicza. Uczmy się czytać ze zrozumieniem. Jeśli już potrafimy – nie wstydźmy się tego, na Boga! Wnieśmy z treści co nieco do własnego życia, na swoje podwórko. Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" czytając po raz wtóry, dziesiąty, setny - zrozummy w sposób właściwy, w dobie renesansu Polskości, co mistrz w powieści swej pomieścił.

Ciekaw jestem czwartego tomu Trylogii - tego, który zostałby dopisany, gdyby Sienkiewicz z grobu powstał, na oczy przejrzał, a z żałości okrutnej konstatując rzeczywistość, za pióro ponownie pochwycił...