Książka ma formę rozważań wiejskiego sługi, który zrządzeniem losu znalazł się w opustoszałym w wyniku wybuchu wojny pałacu państwa. Bohater snuje refleksje nad własnym życiem, opisuje warstwę chłopską i szlachecką, najpierw oczami biednego chłopa, później wcielając się w postać pana. Powieść pisana jest na pograniczu snu i jawy, wiele w niej miejsc niedookreślonych, niejasnych. Okazuje się, że każdy mógłby być panem lub chłopem, bez względu na swe pochodzenie czy właściwości psychiczne. To otoczenie bowiem kształtuje nasze postawy i sposób bycia, a nie my sami.