"Wszystkie powieści nasze współczesne z owych lat, z których »Komedianci« pochodzą (1850-1854), oparte są na rzeczywistości, z niej wzięte - odbija się w nich wołyński świat, na jaki się długo patrzało" - pisał Kraszewski w przedmowie do "Komediantów". Powieść ta maluje życie pracowitej szlachty wołyńskiej, którą wyzyskuje arystokratyczna rodzina Denderów. Oni to właśnie są tytułowymi komediantami: grając rolę dobrych, usłużnych, a zarazem bardzo bogatych ludzi, wyciągają od szlachty najdrobniejsze nawet oszczędności, doprowadzając ją do ruiny. Dopiero nieprzewidziany splot wydarzeń odsłania prawdziwe stanowisko Denderów. Muszą opuścić zadłużony majątek i uciekać do miasta - tej znanej u Kraszewskiego przystani skompromitowanych.

[Wydawnictwo Literackie, 1968]