Traktując o problemach moralnych, „Marmurowy faun” nie przestaje być trzymającą w napięciu powieścią o dramatycznym wątku. Tę dwupoziomowość widać w chwilami paradoksalnym traktowaniu fabuły, Hawthorne buduje akcję o znacznym potencjale napięcia, umiejętnie operując rekwizytami powieści grozy (...), po czym zawiesza nagle bieg wydarzeń i cytuje całe strony swych notatek z podróży po Włoszech, zmuszając czytelnika, trochę wbrew prawom odbioru, by skupił uwagę na opisach rzymskich galerii i luźnych refleksjach. Jednak mimo tej autorskiej bezceremonialności ani na moment nie tracimy z oczu czwórki bohaterów i ich doczesnych losów, jakkolwiek wątek raz po raz się rwie, a perypetie postaci schodzą jak gdyby na dalszy plan wobec problemów eschatologicznych. (...)

„Marmurowy faun”, dziedzicząc rekwizyty i atmosferę powieści gotyckiej, jest czymś znacznie więcej: jest bowiem książką o wątpliwościach i niepokojach duchowych i tym samym antycypuje nowoczesną powieść psychologiczną – mimo swego stylu i osiemnastowiecznych rekwizytów. (...)

Z „Posłowia” Krystyny Stamirowskiej

[Wydawnictwo Literackie, Kraków-Wrocław 1984]