"Bóg rzeczy małych", liryczna powieść Arundhati Roy, obdarzonej niezwykłą wyobraźnią i wyjątkowym wyczuciem językowym Hinduski, to rzecz wyjątkowa, niekiedy kunsztowna, wręcz wyrafinowana, innym razem przerażająca w swej prawdziwości.

Nie sposob w kilku zdaniach wyjaśnić, o czym traktuje ten utwór. Można jedynie przybliżyć tematykę tej powieści. To opowieść o kruchości dzieciństwa oraz o dramatach ludzi dorosłych. Losy bohaterów ukazane zostały z perspektywy Esthy i Rahel, dzieci nierozumiejących świata dorosłych, świata uzależnionego od Historii. Owej Historii, interpretowanej jako uwarunkowania polityczne oraz świadomość dziedzictwa i bagażu kulturowego, nie da się oszukać, przebłagać. Wyznacza ona ścieżki Ammu, Weluthy, Chacko, Margaret Koćammy, Baby Koćammy. A od nich zależy los dzieci, miotanych pierwotnymi uczuciami, których świat tylko z pozoru jest prosty. Estha i Rahel budują go w oparciu o miłość. W jego ład nieustannie zakradają się jednak lęk, a nawet panika.

Nad światem wszystkich bohaterów czuwa bóg rzeczy małych. Opiekuje się on codziennymi sprawami. Nie ma jednak wpływu na zjawiska o charakterze historycznym, ukazane w powieści z perspektywy indywidualnej, których obraz został niejako przefiltrowany przez umysły poszczególnych bohaterów. Może bóg rzeczy małych nie dba o nie? Czasem można nawet odnieść wrażenie, że bawi się człowiekiem, a przynajmniej pozwala, by został on wtłoczony w tryby Historii. Człowiek zaś nie jest w stanie uniknąć przeznaczonego mu losu.

Historie rzeczy małych ukazane na tle polityczno-obyczajowym opowiedziane zostały w prawdziwie wyrafinowanym stylu. Język powieści, bogaty, żywy, a zarazem liryczny, obfituje w metafory, tworzące precyzyjnie skonstruowane obrazy. Oto ich niewielka próbka: "krzyk snu, któremu niespodziewanie zgruchotano kolana"*, "atmosfera gęsta od myśli i rzeczy do powiedzenia"*, "wystraszone, opadające spiralnie powietrze"*... Warto samemu je przeanalizować, "wgryźć" się w ich materię, warto też wczytać się w tę powieść, odkryć jej rozliczne sensy, zdemaskować świat pozornych wartości, sprawdzić, czy istnieją Prawa Miłości, które mówią, "kogo i jak należy kochać".

---
* Arundhati Roy, "Bóg rzeczy małych", tłum. Tomasz Biedroń, Świat Książki, Warszawa 2000.