Henry Kissinger jest postacią kontrowersyjną, jednak niewielu byłoby skłonnych odmówić mu ogromnego wpływu na amerykańską politykę zagraniczną od lat 60. aż do końca XX w. Ten zwolennik bismarckowskiej Realpolitik z jednej strony oskarżany jest przez wielu oponentów o zbrodnie wojenne, a z drugiej - otrzymał w 1973 r. Pokojową Nagrodę Nobla za zakończenie wojny w Wietnamie. Był głównym architektem polityki Détente wobec ZSRR oraz ocieplenia stosunków z Chinami za administracji prezydenta Nixona.

Ten krótki rys biograficzny jest niezwykle istotny dla zrozumienia wagi "Dyplomacji", uważanej za najważniejszą pozycję w dorobku Kissingera. To jedyne znane mi dzieło, poświęcone historii dyplomacji od ukształtowania się koncepcji państwowości aż do lat 90. XX w., spisane przy tym przez wybitnego męża stanu. Kissinger z niezrównaną przenikliwością przedstawia meandry wielkiej polityki oraz sylwetki i motywy działania swoich wielkich poprzedników. Znana nam historia dopowiada resztę - co dzieje się, gdy w chwiejnej sytuacji międzynarodowej wybitnych dyplomatów brakuje...

W centrum zainteresowania Kissingera znajduje się niewątpliwie amerykańska polityka zagraniczna, której autor poświęcił całe swoje życie. Poznawczą satysfakcję sprawia odświeżenie zdominowanego przez stereotypy wizerunku kolejnych amerykańskich prezydentów - od Roosevelta, przez Nixona, aż po Reagana. Nie zmienia to faktu, iż znaczna część książki poświęcona jest Europie.

Lata temu, w szkole średniej, uważałem XIX w. za najnudniejszy od czasów neolitu okres w dziejach świata. Kissinger wyprowadził mnie z błędu. O Bismarcku pisze z nieukrywanym podziwem jako o człowieku, który niemal w pojedynkę zbudował potęgę państwa pruskiego, wykorzystując perfekcyjnie brak konsekwencji w polityce europejskich mocarstw. "Dyplomacja" będzie też sporym zaskoczeniem dla kogoś, kto przywykł do wizerunku kardynała Richelieu stworzonego przez Alexandra Dumas.

Nie zgadzam się ze wszystkimi sądami wartościującymi, jakie Kissinger w swojej pracy przedstawia. Jest to jednak oczywiste - interes narodowy Stanów Zjednoczonych nie tylko niekoniecznie pokrywał się w przeszłości z interesem narodowym Polski, ale i w różnych okresach był z nim całkowicie sprzeczny. Nie sposób jednak zdobyć się na obiektywizm w stosunku do wydarzeń historycznych, nie mogąc uprzednio porównać punktów widzenia uczestniczących w nich państw i narodów. Przyznam, że nie wiem, czy "Dyplomacja" jest lekturą obowiązkową na studiach politologicznych. Jestem natomiast pewny, że być nią powinna, a jej miejsce na półce jest tuż obok "Księcia" Machiavelliego.