"Ksiądz Marek" to nie jest pozycja łatwa do przeczytania. Zresztą, każdy kto sięgał po Słowackiego wie, że zaskarbił sobie miano wieszcza NIE DZIĘKI lekkim i łatwym powiastkom. "Ksiądz Marek" pochodzi z tzw. okresu mistycznego Słowackiego. Zaczął zaglądać głęboko w ludzkie dusze, zaraził się od Andrzeja Towiańskiego wizjami o dążności duszy do najwyższego szczebla doskonałości. Wybrał z tego wszystkiego to, co mu odpowiadało, dodał coś od siebie i stworzył wizje genezyjskie.

Od Towiańskiego odróżniło go ujęcie metody osiągania doskonałości w drodze do Boga. Towiańczycy namawiali do samodoskonalenia wewnętrznego, Słowacki uznał, że doskonałość może być zmotywowana buntem. Z kolei wyrazem buntu może stać się rewolucja. No i zaczęło się. Sięgnął do historii, doszukał się legendy o księdzu Marku. Romantycy wybierali z historii to, co było im potrzebne, aby poruszyć ducha narodowego. Tak samo zrobił Słowacki. Konfederacja barska urosła do największego zrywu narodu polskiego, ksiądz Marek stał się świętym, fanatycznym wodzem, prorokiem narodowym. W utworze odbywa się walka dobra ze złem, Boga z szatanem. Jak w misterium - wygrywa dobro.

Jednak nie takie to wszystko proste. Słowacki wygłasza swoją własną ideę mesjanistyczną, opiera ją na dwóch nowych symbolach: Golgoty i Betlejem. Ukazuje, że nawet to, co najgorsze, najokrutniejsze w dziejach narodu, ma swój historyczny sens i uzasadnienie. Jest tylko malutkim trybikiem w większej sprawie. Nie należy jednak poddawać się rozpaczy, ale pielęgnować w sobie wolę walki, wiarę w zwycięstwo, które może nastąpić w wyniku dłuższej walki i wielu zabiegów.

Idea genezyjska - opiera się temu, co stare, rezygnuje z prorosyjskich, służalczych czynów, jako przywódcę ustala człowieka bez skazy (nawet jeżeli wiąże się to z klęską fizyczną) - zostaje jednak odniesione zwycięstwo moralne. O to właśnie chodzi.

Judyta, Kosakowski - daleko im do ideału. Lecz nawet oni są potrzebni w historii, bo mają siłę skupiania wokół siebie ludzi, zmieniania biegu historii.

Przeczytajcie "Księdza Marka". Warto, aby choć na chwilę przenieść się do świata ideałów..., których właściwie tak niewiele w naszym współczesnym życiu pozostało. Poznacie FANATYKA, ale nie w takim pojęciu, jakie jest nam znane w związku z bieżącymi wydarzeniami. Poznacie FANATYKA pozytywnego, silnego, niosącego wiarę, nadzieję i... torującego drogę do zwycięstwa. Do zwycięstwa ludzkości nad całym ogarniającym ją złem! Poznacie również mały okruch historii - Słowacki ją przekształcił, pozostawił jednak jej okrucieństwo, pogrom i krwawość.