Cisza po życiu (Sarjusz-Wolski Marek) (5)
Wspomnienie katastrofy w Lesie Kabackim to dość niesamowita historia, bo gdy autor w rok po tragedii rozmawiał z rodzinami ofiar, większość z tych kilkudziesięciu opowiedziała mu o złych przeczuciach albo przynajmniej nagłej niechęci do lotu, jakie tuż przed podróżą nawiedziły ich bliskich; i nie chodzi o jakieś zabobonne staruszki, które pierwszy raz w życiu miały lecieć samolotem, a przynajmniej nie tylko, bo była i dwudziestolatka, która nagle na kilka dni przed odlotem zaczęła mówić o swojej śmierci, było paru silnych, rozgarniętych mężczyzn, nie pierwszy raz wyjeżdżających do Stanów na zarobek, którzy nagle stwierdzali, że nie mają ochoty lecieć i gdyby ich tyle zachodu nie kosztowała ta wiza i bilet, to by zostali… Ale przede wszystkim są to portrety ludzi, którzy jeszcze tyle mieli planów, tyle marzeń – czy mieli lat dwadzieścia parę, czy sześćdziesiąt parę – i za sprawą jednego feralnego kawałka metalu, który pękł podczas wzmożonej pracy silnika, wszystko się skończyło. Została żona z dwójką czy trójką małych dzieci, albo samotny mąż w pustym dużym domu, albo rodzice z pamiątkami po synu czy córce. Nie była ta katastrofa wyjątkową w historii światowego ani nawet polskiego lotnictwa. To się zdarza. Jedne samoloty – jak każda inna rzecz zaprojektowana i wykonana przez człowieka – są lepszej jakości, inne gorszej, a ta gorsza od czasu do czasu sprawia, że ulegają wypadkom. Tak, jak motocykle, autobusy, pociągi. Różnica w tym jedynie, że ofiar jest więcej i z reguły wszystkie są śmiertelne. A rzadko się myśli i pisze o ich losie jako poszczególnych jednostek. Autor to zrobił, pragnąc zostawić choćby migawkowe wspomnienia o tych, o których udało mu się czegoś więcej dowiedzieć. Z taktem, współczuciem, z reporterską dokładnością, a przy tym świetnym stylem i językiem.

Ślady małych stóp na piasku (Julliand Anne-Dauphine) (4)
Autobiograficzna opowieść matki dwóch córek chorych na leukodystrofię metachromatyczną dość wysoko jest oceniana, i w Biblionetce, i w międzynarodowym serwisie czytelniczym, a że tematy medyczne od czasu do czasu mnie pociągają, w końcu ją wypożyczyłam. I nie wiem, w czym problem, bo czytając reporterską książkę o życiu matek dzieci dotkniętych podobnymi schorzeniami – „Żeby umarło przede mną” – byłam solidnie wstrząśnięta, a tu, choć relacja z pierwszej ręki, jakoś mniej. Miałam wrażenie, że jest taka trochę… autokreacyjna, podretuszowana, na zasadzie: „niech wszyscy zobaczą, jaką jesteśmy wspaniałą rodziną i jakich mamy wspaniałych krewnych i przyjaciół, każdy inny by się w obliczu takiego nieszczęścia załamał, wpadł w czarną dziurę itd., a nas cierpienie nie zabija, tylko wzmacnia, bo zrozumieliśmy tajemnicę miłości”. Ale przecież tamte inne matki też kochają swoje dzieci, chociaż mają dużo trudniej, bo nie są w stanie ot, tak, zatrudnić opiekunki na stałe, zaangażować w opiekę nad chorymi kilkorga dodatkowych członków rodziny, na pół roku przeprowadzić się do innego miasta, gdzie młodsze z chorych dzieci będzie poddane przeszczepowi komórek macierzystych z krwi pępowinowej… chociaż, jeśli oprócz chorych mają i zdrowe dziecko, to ono, mając cztery lata, zachowuje się jak czterolatek, biega, grymasi, hałasuje, a nie przemawia patetycznymi zdaniami w rodzaju: „…to dla mnie za trudne, bycie starszym bratem Thaïs. (…) Ja nie jestem jej tatą ani mamą, ani nawet nie jestem dorosły. Jestem tylko dzieckiem”[34], „kocham ją całym sercem”[35], „nie chcę być jedynym dzieckiem w rodzinie, które dorośnie. Chcę dorastać z moimi siostrami”[53], „tak, ale moim życiem jest być z Thais”[134]. Nie można powiedzieć, że nie warto jej przeczytać, choćby dlatego, że unaocznia czytelnikowi różnicę między życiem rodzin dziecka ze śmiertelną chorobą neurologiczną w Polsce i we Francji, a równocześnie podkreśla to, co mówiły również rozmówczynie Jacka Hołuba: że rodzicom dzieci dotkniętych podobną tragedią nie potrzeba, żeby inni im powtarzali, jak bardzo im współczują albo, jacy są skrępowani, że nie są tacy nieszczęśliwi – potrzeba im za to konkretnego wsparcia, w postaci czy to zrobienia zakupów, czy użyczenia samochodu, czy popilnowania dzieci, gdy oni mają coś do załatwienia albo po prostu chcą się zdrzemnąć.

Było i tak: Życie codzienne w Polsce w latach 1945-1989 (Jarosińska Izabela) (4)
Historyczno-wspomnieniowy esej – właśnie o życiu codziennym: o jadłospisach, cenach sukienek wieczorowych i ręczników frotte, programie telewizyjnym, meblościankach, fartuszkach szkolnych, koloniach, wczasach FWP, koszach na bieliznę w roli łóżeczek niemowlęcych, produkcji rajtek domowym sposobem („do długich elastycznych pantalonów doszyć na mur-beton elastyczne pończochy”[52]) itd. Bez wyśmiewania, bez podkreślania na każdym kroku zbrodniczości ustroju. Ot, było i tak…

Jak pisać: Pamiętnik rzemieślnika (King Stephen (pseud. Bachman Richard, Evans Beryl)) (4)
Raczej nie podejrzewałabym siebie o chęć powtórzenia sobie którejkolwiek z powieści Kinga, chociaż kilka – tych zawierających najmniej elementów metafizycznych – całkiem mi się podobało. Ale to, co powtórzyłam, to nie powieść, tylko połączenie skróconej autobiografii pisarza i swoistej „instrukcji obsługi” warsztatu pisarskiego, do której materiału dostarczają głównie własne jego utwory. Nawet typowy dla amerykańskich poradników obowiązkowy luz i humor nie przyćmiewa tego, co ważne – na przykład, że nie da się zostać pisarzem (nawet pisarzem-rzemieślnikiem), jeśli się zbyt mało czyta: „Każda kolejna książka niesie ze sobą nową lekcję, a złe książki często uczą nas więcej niż te dobre”; „Im więcej czytacie, tym mniej prawdopodobne, że zrobicie z siebie durnia za pomocą pióra czy komputera”. Dodatkowy walor to lista lektur polecanych przez autora, która od pierwszego do obecnego wydania ładnie się rozrosła.