Dzisiejszą recenzję sponsoruje słowo fantastyczny. Na początek szybki rzut oka do słownika, aby sprawdzić, co ono oznacza:

"fantastyczny
1. «będący nierealnym wytworem wyobraźni»
2. «o powieści, opowiadaniu itp.: przedstawiający świat i wydarzenia nierealne»
3. pot. «nadzwyczajny, wspaniały»"[1]

Książka, o której będę opowiadać, reprezentuje wszystkie znaczenia tego słowa. Jest to antologia opowiadań przedstawiających różne odsłony fantastyki, a do tego jest wspaniała.

O czym?
Wyboru tekstów do tego zbioru dokonał Piotr Gociek, bo, jak pisze we wstępie: "ja uwielbiam czytać. I kocham święta Bożego Narodzenia.]"[2]. Prace, wydrukowane w „Fantastycznych opowieściach wigilijnych”, łączy temat, a przy okazji pokazują one, jaka wspaniała i różnorodna jest literatura. Mogłoby się wydawać, że grudniowe święta to oklepane skojarzenia, a razem z tą antologią dostajemy do ręki 13 różnych sposobów na ich interpretację.

Zacznijmy od tego, że fantastyka w literaturze to bardzo szerokie pojęcie, obejmujące fantasy (np. opowiadanie „Wigilia”), horror (np. „Pod choinką), sci-fi z różnymi odsłonami przyszłości, podróżami kosmicznymi czy też w czasie lub po prostu niezwykłymi zjawiskami (np. „Święta w Louisville”, „Pętla”, „Gazetka”). Te różne odmiany fantastyki są godnie reprezentowane zarówno przez polskich jak i zagranicznych pisarzy.

Jakie bożonarodzeniowe tematy znajdziemy w tej antologii? Jest coś, co wiele osób bardzo lubi, czyli ubieranie choinki („Pod choinką), ale też to, co sprawia nam wiele problemów, czyli wybieranie prezentów („Świetlisty anioł”). Będziemy mieli okazję poczuć przedświąteczną bieganinę („Gazetka”) i pokłócić się przy wigilijnym stole („Święta w Louisville”). Znajdziemy opowiadania nawiązujące do tradycji („Trzej królowie”, „Podróż trzech króli”) i tworzące nową („Wigilijne psy”, „Mistrzowskie posunięcie Dziadka do orzechów”). Święta to też czas marzeń („Dziecko z Marsa”, „Pętla”) i czynienia dobra („Opowieść wigilijna”). Mówiąc o tym wachlarzu zagadnień, należy jeszcze zaznaczyć, że niektórzy autorzy podeszli do tematu w sposób cieplutki, rozczulający, taki z jakim kojarzą się świąteczne opowiadania, ale są też tacy, którzy nie bali się wywrócić konwencji do góry nogami.

Moi ulubieńcy
Czytając antologię, zawsze mam jakiegoś faworyta. Tym razem chciałabym wyróżnić dwa teksty. „Opowieść wigilijna” (Marek Oramus) to historia umiejscowiona w Polsce, ale takiej Polsce, której w świątecznym okresie nie chcemy oglądać. Pokątni handlarze próbujący w ostatnich godzinach przed kolacja wigilijną sprzedać kradzione ozdoby choinkowe, podrobione perfumy czy inne dobra wątpliwego pochodzenia. W ten bury światek autor w interesujący sposób wprowadził biblijną symbolikę.
„Gazetka” (Connie Willis) ma w sobie coś z satyry. Ludzi infekuje wirus i, o zgrozo, stają się dla siebie mili. Ostatni normalni, w książkach i filmach science-fiction, szukają sposobów walki z intruzem. Jest to takie opowiadanie, które nie potrafię określić, czy mnie bawi, czy smuci. Właśnie przed oczami przeleciał mi szereg drobnych sytuacji, gdzie będąc w sklepie, na poczcie, czy w przychodni z małym marudzącym dzieckiem, oczekiwałam dobrego słowa, zrozumienia i pomocy w sprawnym załatwieniu sprawy i było z tym różnie. Czy naprawdę musimy pędzić jak bydło do nowo otwartej kasy w markecie, albo znacząco wzdychać na panią w okienku? Czy nie jesteśmy w stanie w życzliwy sposób załatwiać codziennych sprawunków?

Podsumowanie
Mam słabość do fantastycznych antologii. Kiedy wydaje mi się, że w kolejnych książkach te same pomysły są odgrzewane, nagle dostaję w ręce coś, co na niespełna 400 stronach zaskakuje mnie nie raz, a 13 razy. „Fantastyczne opowieści wigilijne” były dla mnie niebanalnym prologiem do tegorocznych świat Bożego Narodzenia.

[1] https://sjp.pwn.pl/szukaj/fantastyczny.html [dostęp: 11.12.2020]

[2] Piotr Gociek, „O swetrach, prezentach i orzechach – tytułem wstępu", [w:] „Fantastyczne opowieści wigilijne”, wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2020, s. 9.

[Recenzja była publikowana na blogu oraz innych portalach czytelniczych]