Jak prowadzić wojnę, kiedy kraj trawią wewnętrzne konflikty? Rosjanie znaleźli się po przeciwnych stronach barykady. Rewolucja wnosi nowy porządek, ale część społeczeństwa nie może pogodzić się z końcem caratu. Czy niepokoje i zmiany odcisną piętno na żołnierzach na froncie? Czy chłopi i burżuazja dadzą radę, ramię w ramię, zawalczyć o Mateczkę Rosję?

"Operacja »Tranzyt«"
W tej części pojawia się postać, która - myślę że nie będzie to z mojej strony nadużycie - przyczyniła się do ukształtowania współczesnej historii. Niemcy mówili na niego Łysy, towarzysze - Staruszek. Dowództwu bardzo zależy, żeby owa persona bezpiecznie dotarła do Rosji. Josef von Teofels wciela się w rolę anioła stróża.

"Batalion śmierci" (na stronie tytułowej) / "Batalion aniołów" (na okładce)
Rząd Tymczasowy Rosji wpada na nietypowy pomysł stworzenia żeńskiego batalionu śmierci. Na jego czele staje Maria Boczarowa, kobieta odznaczona za zasługi na froncie. Panie potrzebują przeszkolenia i to zadanie przypada Aleksiejowi Romanowowi.

Co uderzyło mnie w ostatniej już odsłonie "Bruderszaftu...", to ewolucja charakteru cyklu. Pierwsze części były nawet nieco frywolne. Mieliśmy wrażenie, że duzi chłopcy z medalami na piersi bawią się w wojnę. Im dalej w las, tym mroczniej. Nawet Josef von Teofels, który wydawał się człowiekiem nie do zdarcia, człowiekiem, który znajdzie wyjście z każdej sytuacji, wydaje się zmęczony i mniej czujny.

Rosja 1917 roku to nie ten sam kraj, co w 1914.
Świat wygląda, jakby stracił kolory. "I cały Piotrogród też jakby sparszywiał, zarósł brudem. Wszystko wyglądało tak, jakby dozorcy, kiedy stopniał śnieg, nie myli chodników, nie sprzątali ulic"[1]. Na takim tle obserwujemy tworzenie się kobiecego oddziału.

Minipowieść zatytułowana "Batalion śmierci" mocno mnie poruszyła. Boris Akunin pokazał, jaką egzotyką były kobiety w wojsku. Zjawisko, które wywoływało pogardliwe uśmieszki, i którego mężczyźni nie chcieli wspierać. Aleksiej właściwie na złość dostał przydział na instruktora. Czy przyniesie on szczęście dzielnym paniom?

Wspomnieć muszę również o dziwnie pojętym heroizmie i beznadziejności, która mu towarzyszy? Czy na wojnie muszą być ofiary? Tak, jest to okrutne zjawisko i zbiera żniwa. Czy świadomość, że idzie się na rzeź i dobrowolne się jej poddanie czyni z kogoś bohatera? Czy ci, który decydują, kto stanie na pierwszej linii ostrzału, mają kamienne serca? Wreszcie, czy poświęcenie ma sens? Czy ofiara jest proporcjonalna do zysku?

Podsumowanie
Żegnam się już z cyklem "Bruderszaft ze śmiercią", to była ostatnia odsłona. Kolekcja ląduje na półce, gdzie będzie się pięknie prezentować. Przez 10 minipowieści, wydanych w 5 tomach, Boris Akunin prezentuje różne oblicza wojny, a swoim bohaterom daje zadania, w których muszą popisać się lotnym umysłem. Cykl na początku bawi, ale im dłużej z nim przebywamy, tym bardziej zaczyna też poruszać. Do tego powieściowo - filmowa konwencja jest czymś świeżym i niebywale klimatycznym. Historie wciągają, a wydanie cieszy oko.

[1] Boris Akunin, "Batalion śmierci", przeł. Piotr Fast, wyd. Replika, 2018, s. 150.

[Recenzja była publikowana na blogu oraz innych portalach czytelniczych]