Tajemnice w półmrokach londyńskiej mgły.


"Dym z kominów opada jak drobna, czarna mżawka przemieszana z kłakami sadzy nie mniejszymi niż dorodne płatki śniegu w żałobie - można by sobie wyobrazić - po zgonie słońca. Nie widać wśród błota psów, a konie, opryskane aż po okulary, przedstawiają się niewiele lepiej".


Ten ponury, mroczny i wilgotny Londyn czasów wiktoriańskich staje się tłem satyry na brytyjski system sądowniczy a zarazem krytyki społecznych niesprawiedliwości.

Esther Summersom, skromna sierota o nieznanym pochodzeniu, oraz strzegąca swoich mrocznych sekretów Lady Dedlock, spotykają się w procesie spadkowym Jarndyce przeciw Jarndyce, który niesie utrapienie wszystkim związanym z nim osobom. W wyniku działania niedorzecznie zawiłej sądowej biurokracji ani prawnicy, ani klienci nie mają pojęcia, której rodzinie przypadnie wielki majątek. Ostatecznie nie tylko finansowe, ale i prywatne sprawy bohaterów przyjmują najbardziej nieoczekiwany obrót.

Dzięki nowatorskiej podwójnej narracji oraz historii opartej na prawdziwych doświadczeniach autora z czasów kariery prawniczej "Samotnia" to najbardziej wyjątkowa i porywająca powieść Charlesa Dickensa.


Charles Dickens (1812-1870) - angielski pisarz zaliczany do najważniejszych przedstawicieli powieści społeczno-obyczajowej w Europie w drugiej połowie XIX wieku. Zaczynał jako dziennikarz, ale po sukcesie "Klubu Pickwicka" (1837) poświęcił się wyłącznie literaturze. W swojej twórczości dał wyraz wrażliwości na problemy społeczne, a realistyczny i drobiazgowy opis środowisk mieszczańskich oraz biedoty miejskiej łączył z romantyczną atmosferą baśniowości, liryzmem czy elementami przypowieści. Najsłynniejsze powieści Dickensa - "Oliver Twist" (1838), "Nicholas Nickleby" (1839), "David Copperfield" (1850), "Ciężkie czasy" (1854), "Opowieść o dwóch miastach" (1859) oraz "Samotnia" (1853) - stanowią wielką panoramę życia i obyczajowości dziewiętnastowiecznej Anglii. Dickens wywarł znaczący wpływ na wielu pisarzy późniejszych epok. Do inspiracji jego twórczością przyznawali się między innymi Lew Tołstoj i George Orwell.


Wielu - wśród nich Vladimir Nabokov i G. K. Chesterton - określa "Samotnię" najlepszą i najbardziej dojrzałą powieścią Charlesa Dickensa, a Stephen King zalicza ją do swoich dziesięciu ulubionych książek.

Przede wszystkim jest to oparta na prawdziwych sądowniczych przypadkach historia o bezwzględnym działaniu absurdalnego brytyjskiego prawa, na pierwszy plan wysuwają się w niej jednak kobiece losy. Wprowadzenie rozdziałów pisanych z perspektywy Esther Summerson, sieroty z nizin społecznych, jest niezwykle nowatorskim chwytem w wiktoriańskiej prozie.

Zarówno wyjątkowa konstrukcja jak i społeczno-prawnicza tematyka czynią tę powieść zaskakująco współczesną. Doczekała się wielu adaptacji scenicznych, radiowych oraz telewizyjnych, i wciąż zyskuje uznanie czytelników.


"Obecnie rozpoczynam część tej opowieści związaną z najbardziej dla mnie osobistymi wydarzeniami, których nie spodziewałam się zupełnie w czasie, gdy nastąpiły. Niekiedy odżywały w mojej pamięci różne nikłe tęsknoty tyczące mej biednej dawnej twarzy, lecz z reguły łączyły się one tylko z minionym niepowrotnie okresem życia - minionym tak, jak niemowlęctwo bądź dzieciństwo".


Oddając głos Esther Summerson, Dickens czyni z niej pierwszoplanową bohaterkę, dla której koniec procesu Jarndyce będzie początkiem nowego życia.

Dickensowska sprawa sądowa ciągnie się tak długo, że prawnicze korowody mogłyby się zdawać zupełnie nierealistyczne - tymczasem opiera się na prawdziwym brytyjskim procesie trwającym pięćdziesiąt trzy lata. Wokół prawniczej biurokracji toczy się jednak zwyczajne życie, a drugi tom "Samotni" niesie rozwiązania kryminalnych zagadek, ujawnienia sekretów bohaterów, a także zaskakujące finały perypetii miłosnych.

Ta najbardziej wyjątkowa i porywająca powieść Charlesa Dickensa jest zarazem wciągającym kryminałem z morderstwem w tle, społeczną satyrą oraz baśnią o miłości, która wypełnia tytułową Samotnię życiem.

W drugim tomie satyry na brytyjski system sądowniczy klasyczna powieść nabiera detektywistycznego charakteru. Dickens prowadzi czytelnika tropem morderstwa, podsuwa fałszywe wskazówki i ukryte przesłanki, przez co "Samotnia" staje się prekursorem współczesnych kryminałów.


Pierwsze filmowe adaptacje "Samotni" sięgają aż 1920 roku, kiedy Maurice Elvey wyreżyserował czarno-biały, niemy film "Bleak House". Później BBC wyprodukowała trzy seriale na podstawie tej powieści Dickensa - w 1959, 1985 i 2005 roku. W najnowszym, nagrodzonym Peabody Award wystąpiły m.in. Gillian Anderson i Carey Mulligan.


[Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2018]