Użytkownik: jolietjakeblues 18.08.2021 10:55 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Charlotte Perkins Gilman (1860-1935). Pisarka i publicystka amerykańska. Pochodziła z Nowej Anglii, młodość spędziła w Providence, studiowała sztuki plastyczne na tamtejszej uczelni. Była sufrażystką: przez całe życie w licznych książkach, esejach i artykułach, a także na objazdowych wykładach, również w Europie, głosiła konieczność poprawy sytuacji kobiet w społeczeństwie, uwolnienia ich od tyranii obowiązków domowych i umożliwienia im zawodowej i twórczej samorealizacji. Tej problematyce poświęciła pismo "Forerunner", które wydawała przez kilka lat, a także twórczość literacką, m.in. utopijne powieści "Moving the Mountain" (1911) czy "Herland" (1915).

"Żółtą tapetę", ogłoszoną po raz pierwszy w 1892 roku w piśmie "The New England Magazine", Gilman napisała pod wpływem własnych przeżyć. Gdy cierpiała na depresję po urodzeniu dziecka, ceniony lekarz S. Weir Mitchell zalecił jej odpoczynek w domu i unikanie angażujących zajęć; trzy miesiące stosowania się do jego zaleceń omal nie doprowadziły jej do załamania psychicznego.

Prócz "Żółtej tapety" twórczość Gilman nie była tłumaczona na język polski.

[Charlotte Perkins, Gilman, "Żółta tapeta", przełożyła Iwona Żółtowska]

Użytkownik: jolietjakeblues 20.08.2021 09:17 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Howard Phillips Lovecraft (1890-1937). Prozaik i poeta amerykański, także eseista i płodny epistolograf. Niemal całe życie spędził w Providence i jego pisarstwo jest mocno nasycone realiami i duchem Nowej Anglii. Za życia niedoceniony, znany głównie w kręgu znajomych oraz czytelników groszowych pism z gatunku pulp fiction, w których publikował; pierwszy książkowy wybór opowiadań Lovecrafta wyszedł po jego śmierci. Z czasem uznany za klasyka literatury grozy; dziś autor kultowy, często wznawiany, tłumaczony i komentowany, obecny w popkulturze.

Dorobek prozatorski Lovecrafta liczy kilkadziesiąt utworów, z których najbardziej znane są długie opowiadania z lat 1926-1935, np. "Zew Cthulhu" czy "Zgroza w Dunwich". Tworzą one nieformalny cykl, luźno spojony wspólnymi wątkami, a także przedstawioną w nich obsesyjną wizją współczesnego świata jako zagrożonego przez demoniczne siły.

Po polsku znana jest cała twórczość prozą Lovecrafta, wyszły też wybory poezji oraz esejów i listów. Nowela "Nienazywalne", napisana z przymrużeniem oka, zawierająca aluzje do sytuacji Lovecrafta jako pisarza, po raz pierwszy ukazała się w 1923 roku w piśmie "Weird Tales". Prezentowany tu przekłąd został przygotowany specjalnie do niniejszej antologii.

H.P. Lovecraft, "Nienazywalne", przełożył Maciej Płaza

Użytkownik: jolietjakeblues 24.08.2021 09:54 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues John William Polidori (1795-1821). Anglik, syn emigrantów włoskich; z zawodu był lekarzem, napisał doktorat o somnambulizmie. Tworzył poezje i eseje, wydał powieść "Ernestus Berchtold, or the Modern Oedipus" (1819), próbował sił jako dramatopisarz. W dziejach literatury zapisał się jako uczestnik legendarnej zabawy literackiej nad Jeziorem Genewskim w czerwcu 1816 roku, gdzie bawił z lordem Byronem jako jego prywatny medyk; Byron, Polidori, Percy Bysshe Shelley i jego ówczesna narzeczona Mary Godwin czytali przy kominku opowieści niesamowite i umówili się, że każdy napisze własną. Plonem zabawy okazał się m.in. "Frankenstein" Mary Shelley, a także opowiadanie "Wampir" Polidoriego. "Wampir" ukazał się po raz pierwszy w 1819 roku w angielskim czasopiśmie "New Monthly Magazine" jako utwór Byrona, wbrew woli obu zainteresowanych.

Polidori żył szybko i krótko, zgubiły go karciane długi; zmarł prawdopodobnie śmiercią samobójczą.

John William Polidori, "Wampir", przełożył Maciej Płaza

Użytkownik: jolietjakeblues 28.08.2021 11:07 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Joseph Sheridan Le Fanu (1814-1873)

Prozaik irlandzki z rodziny o angielsko-francuskich korzeniach; syn duchownego państwowego Kościoła Irlandii. Urodził się i niemal całe życie spędził w Dublinie. Studiował prawo w tamtejszym Trinity College, ale pracował głównie jako dziennikarz, był współwydawcą i udziałowcem kilku gazet dublińskich. W dorobku literackim ma m.in. popularne w swoim czasie powieści historyczne z dziejów Irlandii "The Cock and Anchor" (1845) czy znany po polsku "Dom przy cmentarzu" (1863), sensacyjne powieści z dreszczykiem (np. "The Wyvern Mystery", 1869, "The Rose and the Key", 1871), znaną po polsku powieść gotycką "Stryj Silas" (1864) oraz tom opowiadań w "W ciemnym zwierciadle" (1872), z którego pochodzi opowiadanie "Carmilla", w niniejszej antologii po raz pierwszy w nowym przekładzie. Le Fanu był i jest pisarzem bardzo cenionym przez koneserów i autorów opowieści grozy; ta część jego dorobku najsilniej oparła się zapomnieniu.

J. Sheridan Le Fanu, "Carmilla", przełożył Jerzy Jarniewicz

Użytkownik: jolietjakeblues 31.08.2021 15:36 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues William Wymark Jacobs (1863-1943)

Prozaik angielski, za życia popularny głównie dzięki humorystycznym opowieściom z życia marynarzy i dokerów ("The Skipper's Wooing", 1897; "The Sea Urchins", 1898). Pisywał nowele niesamowite i właśnie jedna z nich, "Małpia łapka", wydana w 1902 roku w tomie "The Lady of the Barge", przyniosła mu nieśmiertelność; doczekała się wielu adaptacji filmowych, teatralnych i radiowych oraz nawiązań w twórczości innych autorów, jest też żelaznym punktem w antologiach. Po polsku Jacobs znany jest bodaj tylko z tego utworu.

W.W. Jacobs, "Małpia łapka", przełożyła Irena Malanowska

Użytkownik: jolietjakeblues 28.02.2022 18:37 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Henry James (1843-1916)

Prozaik, dramatopisarz i eseista amerykański; pochodził z zamożnej i światłej rodziny, jego bratem był filozof William James. Powieści Henry'ego Jamesa, takie jak "Portret damy" (1881), "Bostończycy" (1886), "Skrzydła gołębicy" (1902) czy "Ambasadorowie" (1903), oraz liczne nowele i dłuższe opowiadania, wyrafinowane psychologicznie, bogate w szczegóły obyczajowe, pisane zawiłym stylem, są dziś uznane za pierwszą manifestację modernizmu w prozie anglosaskiej. Opowieści niesamowite Jamesa to zwykle nastrojowe, zniuansowane utwory psychologiczne, pisane ze znajomością reguł gatunku, ale przesycone aurą niejednoznaczności. Najsłynniejsza z nich, "Turn of the Screw" (1898), znana po polsku z kilku przekładów, m.in. jako "W kleszczach lęku" i "Obrót śruby", to mikropowieść w stylu gotyckim. "Prawdziwą powinność" opublikowano w 1899 roku; w niniejszej antologii pierwszy raz ukazuje się po polsku.

"Prawdziwa powinność", przełożyła Barbara Kopeć-Umiastowska

Użytkownik: jolietjakeblues 28.02.2022 18:47 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Edward Frederic Benson (1867-1940)

Prozaik angielski. Syn biskupa anglikańskiego. Pisarz bardzo płodny, za życia znany m.in. jako autor satyrycznych powieści o życiu socjety angielskiej (np. serie "Dodo", 1893-1921 i "Mapp and Lucia", 1920-1939), pamiętnikarz, eseista i autor licznych biografii, m.in. Charlotte Brontë. Prócz serii "Mapp and Lucia", w Anglii wciąż chętnie czytanej i ekranizowanej, dziś pamięta się głównie jego liczne nowele niesamowite, wydawane m.in. w tomach "Visible and Invisible" (1923) i "Spook Stories" (1928). Benson uprawiał literaturę grozy w klasycznym stylu, czyli opowieści o duchach, ale często są to utwory niezwykle mroczne, napisane z talentem i wyobraźnią, w swoim czasie musiały też być o tyle sugestywne, że często rozgrywają się w bliskiej, współczesnej scenerii. Po polsku znana jest niewielka część jego dorobku. Nowela "jak z długiej galerii zniknął strach" pochodzi z tomu "The Room in the Tower and Other Stories" (1912).

"Jak z długiej galerii zniknął strach", przełożyła Jadwiga Olędzka

Użytkownik: jolietjakeblues 14.03.2022 10:00 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Algernon Blackwood (1869-1951)

Prozaik i dramatopisarz angielski. Wcześnie wyzwolił się spod wpływu religijnych rodziców i zaczął wędrowny żywot; podróżował po USA, Kanadzie, Egipcie, imał się wielu zajęć, ustatkował się jako dziennikarz, potem został pisarzem. Rozmiłowany w naturze, lubił wędrować po dzikich okolicach. miał też rozległe zainteresowania mistyczne, ezoteryczne i okultystyczne. Z tych inspiracji zrodziła się jego obszerna twórczość; w kilkunastu powieściach (m.in. "Centaur", 1911) i licznych opowiadaniach (m.in. "Wendigo", "Pradawna magia", "Urok śniegu") Blackwood konfrontował bohaterów z ukrytą sferą istnienia, która odsłania się zwykle w świecie natury i budzi w nich przerażenie, ale wyzwala też tęsknoty metafizyczne. W cyklu opowiadań o Johnie Silence stworzył postać badacza specjalisty od spraw nadprzyrodzonych. Po polsku Blackwood znany jest z wyboru opowiadań i kilku utworów w antologiach. "Wierzby", jego najsłynniejsze opowiadanie, ukazały się w 1907 roku w tomie "The Listener and Other Stories".

"Wierzby", przełożył Robert Lipski

Użytkownik: jolietjakeblues 12.06.2022 18:43 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Montague Rhodes James (1862-1936)

Nowelista angielski. Syn duchownego ewangelickiego; był mediewistą, zajmował się historią średniowieczną, architekturą sakralną, biblistyką, badał stare rękopisy; jego odkrycia naukowe są cenione do dziś. Przez wiele lat rektor jednego z kolegiów w Oksfordzie i elitarnego liceum Eton. Opowiadania zaczął pisać hobbystycznie po czterdziestce. Jego dorobek literacki był niewielki - cztery tomiki, m.in. debiutancki "Ghost Stories of an Antiquary" (1904), z którego pochodzi "Rękopis kanonika Alberyka", i garść utworów rozproszonych - ale bardzo poczytny, często bywała adaptowany, głównie na potrzeby radia, i do dziś jest bardzo ceniony przez miłośników i autorów literatury niesamowitej. James uprawiał "antykwaryczną" literaturę grozy, osnutą zwykle wokół odkrywania dawnych rękopisów, artefaktów czy grobowców, badania starych kościołów, wykazywał się jednak wielką pomysłowością fabularną, wyobraźnią i umiejętnością tworzenia nastroju grozy. Po polsku jego nowelistyka jest dość dobrze znana.

Użytkownik: jolietjakeblues 22.06.2022 14:16 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Walter de la Mare (1873-1956)

Prozaik i poeta angielski. W okresie międzywojennym bardzo popularny w Wielkiej Brytanii, ceniony między innymi za swoją poezję (np. tom "The Listeners", 1912), a także za surrealistyczną powieść "Memoirs of a Midget" (1921). Dziś wznawiany i pamiętany głównie jako autor książek dla dzieci oraz powieści ("The Return", 1910) i opowiadań niesamowitych, takich jak "Ciotka Seatona", "Trąbka" czy "Katedra Wszystkich Świętych". De la Mare był mistrzem nastroju i niedomówienia; nie zawsze sięgał po wątki nadprzyrodzone, niepokój i groza częściej emanuje u niego z dziwnych, trudnych do zdefiniowania zdarzeń, postaci i sytuacji międzyludzkich. Po polsku de la Mare znany jest z wyboru opowiadań i kilku utworów w antologiach, a także kilku książek dla dzieci. Opowiadanie "Samotnik" pochodzi z tomu "On the Edge" (1930).

Użytkownik: jolietjakeblues 03.07.2022 11:53 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Nathaniel Hawthorne (1804-1864)

Prozaik, oprócz Poego i Melville'a najwybitniejszy romantyk amerykański. Wywodził się z rodziny purytańskiej, jego prapradziadek John Hathorne był jednym z sędziów, którzy skazywali na śmierć w procesach o czary w Salem w 1692 roku. Za młody spędził pewien czas w utopijnej kolonii transcendentalistów Brook Farm, później mieszkał m.in. w Concord, w stanie Massachusetts, gdzie za sąsiadów miał Ralpha Waldo Emersona i Henry'ego Davida Thoreau. Bardzo nieśmiały, był samotnikiem i indywidualistą, dość późno się ożenił, a swoje utwory początkowo publikował anonimowo. Debiutował tomem nowel "Twice-Told Tales" (1837), potem wydał m.in. jeszcze tom "Mosses from an Old Manse" (1846), ale sławę przyniosły mu powieści, zwłaszcza "Szkarłatna litera" (1850) i "Dom o siedmiu szczytach" (1851), w których rozliczał się z dziedzictwem purytańskim. Na polski przełożono też jego późną powieść "Marmurowy faun" (1860). Nowelistyka Hawthorne'a po polsku znana jest słabo. Opowiadanie "Znamię" pochodzi z 1843 roku; prezentowany przez nas przekład jest pierwszy w języku polskim.

Użytkownik: jolietjakeblues 01.12.2022 14:24 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Edgar Allan Poe (1809-1849)

Największy amerykański poeta romantyczny, także wybitny nowelista. Czerpał z osiągnięć europejskiego gotycyzmu i romantyzmu, ale zrewolucjonizował gatunek opowiadania. Stworzył konwencję opowieści detektywistycznej ("Zabójstwa przy rue Morgue", "Złoty żuk"), był prekursorem fantastyki naukowej ("Nieporównana przygoda niejakiego Hansa Pfaalla") i położył fundamenty pod nowoczesną literaturę grozy, choć termin ten nie był jeszcze wtedy znany: swoje nowele niesamowite Poe nazywał groteskami. Mają one charakter psychologiczny, źródłem grozy są na ogół emocje bohaterów, często udręczonych, o przeczulonych zmysłach i zwichrowanej osobowości. Większość jego opowiadań grozy należy do klasyki gatunku i jest stale wznawiana. "Zagłada Domu Usherów" ukazała się po raz pierwszy w 1839 roku w czasopiśmie "Burton's Gentleman's Magazine".

W Europie Poe zrobił pośmiertną karierę w kręgach bohemy dzięki francuskim przekładom Charles'a Baudelaire'a. W Polsce znany od początków XX wieku dzięki kongenialnym tłumaczeniom Bolesława Leśmiana.

"Zagłada Domu Usherów", przełożył Sławomir Studniarz

Użytkownik: jolietjakeblues 15.12.2022 11:03 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Robert William Chambers (1865-1933)

Prozaik amerykański. Studiował sztuki piękne, m.in. w latach 1886-1893 w Paryżu, po powrocie do USA zaistniał na krótko jako ilustrator w kilku czasopismach. Jako pisarz pierwszy sukces odniósł "Królem w Żółci" (1895), tomem opowiadań połączonych w luźny cykl motywem fikcyjnej sztuki teatralnej, noszącej taki sam tytuł jak macierzysta książka - utworu diabolicznego, który doprowadza do szaleństwa. Pomysł ten zainspirował H.P. Lovecrafta do wymyślenia "Necronomiconu" i innych straszliwych ksiąg.

Po "Królu w Żółci" Chambers wydał garść opowiadań niesamowitych (m.in. w tomach "The Maker of Moons", 1896, i "The Mystery of Choice", 1897), ale nie przywiązał się do tego gatunku; pisał głównie powieści historyczne i romanse, które przyniosły mu wielką poczytność. W swoim czasie był jednym z najpopularniejszych pisarzy w USA, dziś pamiętany jest tylko jako autor "Króla w Żółci", cenionego przez koneserów literatury grozy. Aluzje do tej książki znalazły się kilka lat temu w popularnym serialu "Detektyw" ("True Detective", 2014).

Użytkownik: jolietjakeblues 15.12.2022 11:12 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Arthur Machen (1863-1947)

Prozaik walijski. Syn duchownego anglikańskiego, wychowany na prowincji, dorosłe życie niemal w całości spędził w Londynie, gdzie pracował jako dziennikarz. Jego pierwsze opowieści niesamowite (m.in. opowiadania "Wielki Bóg Pan", "Światło ducha", "Jaśniejąca piramida", "Biały lud", powieść "Troje szalbierzy", 1895) inspirowane są rodzimym folklorem i kulturą antyczną, zawierającą wątki okultystyczne. Te teksty Machena są dziś najbardziej znane miłośnikom literatury grozy. Z tego okresu pochodzi jego najwybitniejszy utwór, powieść "Wzgórze przyśnień" (1907).

Z czasem Machen coraz silniej nasycał swoją twórczość mistycyzmem, ale nie wyrzekł się tematyki niesamowitej (opowiadanie "The Terror", 1917; powieść "The Green Round", 1933). Za życia nie doczekał się należytego uznania, dziś ma status autora kultowego. W Polsce Machen znany jest z kilku książek i monograficznego numeru "Literatury na Świecie". Opowiadanie "Zamiana" pochodzi z jego ostatniego tomu "The Children of the Pool and Other Stories" (1936). Prezentowany tu przekład, pierwszy w języku polskim, został przygotowany specjalnie do niniejszej antologii.

Użytkownik: jolietjakeblues 04.01.2023 11:13 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Charles Dickens (1812-1870)

Prozaik angielski. Początkowo dziennikarz, potem czołowy powieściopisarz epoki wiktoriańskiej; zasłynął głównie jako autor utworów społeczno-obyczajowych, w których ze współczuciem portretował angielską biedotę; także świetny humorysta, twórca niezapomnianych postaci o dziwnych nazwiskach i barwnych charakterach. Jego powieści - "Klub Pickwicka" (1837), "Marcin Chuzzlewit" (1844), "Dawid Copperfield" (1850), "Samotnia" (1853), "Opowieść o dwóch miastach" (1859), "Mała Dorritt" (1857) i wiele innych - wznawia się i czyta w Anglii do dziś, od dawna są też znane po polsku.

Opowieści o duchach są godnym uwagi uzupełnieniem jego realistycznego dorobku. Najpopularniejszą z nich jest baśniowa "Opowieść wigilijna" (1843); te mroczniejsze należą do klasyki XIX-wiecznej literatury grozy. "Dróżnik" ukazał się po raz pierwszy w 1866 roku w należącym do Dickensa czasopiśmie "All the Year Round".

"Dróżnik", przełożyła Maria Traczewska

Użytkownik: jolietjakeblues 04.01.2023 11:24 napisał(a):
Odpowiedź na: Maciej Płaza: Gawędziarze... | jolietjakeblues Ambrose Bierce (1842-1914?)

Nowelista, poeta i satyryk amerykański. Pochodził z rodziny o korzeniach purytańskich. Na początku wojny secesyjnej wcielony do armii Unii, walczył w wielu bitwach, odniósł rany. Po wojnie mieszkał głównie w San Francisco i pracował jako dziennikarz, m.in. w gazecie "San Francisco Examiner" należącej do przyszłego magnata prasowego Williama Hearsta. Zasłynął jako cięty, bezlitosny felietonista. Z jego twórczości gazetowej wywodzi się m.in. pełen cynicznego humoru "Diabli dykcjonarz" (1906). W grudniu 1913 roku, w wieku siedemdziesięciu jeden lat, wyjechał do ogarniętego wojną domową Meksyku i niedługo później przepadł bez wieści; do dziś nie wiadomo, jak i gdzie zmarł. Jego zaginięcie stało się kanwą powieści "Stary gringo" Carlosa Fuentesa.

Bierce wydawał nowele m.in. w tomach "Tales of Soldiers and Civilians" (1891) i "Czy to się mogło zdarzyć?" (1893) i licznych wyborach. Po polsku prócz "Diablego dykcjonarza" ukazały się dwa tomiki jego opowiadań.

"Draństwo", przełożył Jerzy Krzysztoń