Nie wiem czy i Wy macie podobnie, ale za każdym razem kiedy sięgam po klasykę literatury brytyjskiej lub oglądam jej filmowe ekranizacje, nieodmiennie zachwyca mnie mistrzowsko uchwycone i oddane, zarówno na kartach powieści jak i na kinowym ekranie, piękno przyrody oraz harmonia krajobrazu i świata natury, wpleciona w ludzkie losy jako integralna i nieodłączna ich część. Łagodne pagórki obrośnięte zieloną trawą, niziny porośnięte bujnym i pachnącym kwieciem, gęste lasy poprzecinane strumieniami, lub budzące niepokój, spowite mgłą i wichrami wzgórza czy położone na odludnych ostępach mokradła i wrzosowiska, współgrają z kolejami losu powieściowych bohaterów, jak zwierciadło odbijając w jednakowy sposób tak jasne, jak i mroczne cechy ich natury i charakteru. Zarówno Lizzy Bennet, jak i Marianne Dashwood, Katarzyna Linton czy Tessa d'Urberville wiele swoich uczuciowych uniesień i rozterek przeżywają zapatrzone w krajobraz lokalnej przyrody. Nie inaczej dzieje się w sugestywnie odmalowanym świecie przedstawionym powieści Thomasa Hardy'ego "Z dala od zgiełku".

Żadne słowa nie będą w stanie oddać tego, jak wielkiej i wysmakowanej czytelniczej uczty dane mi było zaznać przy pierwszym zetknięciu z twórczością Hardy'ego dzięki lekturze powieści "Tessa d'Urberville". Dzieło to, stworzone przez dojrzałego pisarza o ugruntowanej pozycji literackiej, osiąga niedoścignione dla innych twórców mistrzostwo w paraleli losów powołanych przez siebie do życia postaci ze światem przyrody wyrosłej z ziemi i przykrytej niebem. "Z dala od zgiełku", powieściowy debiut Hardy'ego, wydany w roku 1874, kiedy autor liczył sobie zaledwie 34 lata, moim zdaniem nie dorównuje "Tessie" kunsztem literackiego warsztatu, ale widać w nim jak na dłoni miarę talentu pisarza, który w niedalekiej przyszłości zacznie zbierać liczne i w pełni zasłużone laury za swoje literackie dokonania.

Wiek XIX przez wielu uznawany jest za okres największego postępu i skoku cywilizacyjnego w całej historii ludzkości. Takie wynalazki jak kolej, telegraf, telefon, silnik spalinowy, żarówka czy fotografia i kinematografia z jednej strony przyczyniły się do poprawy warunków życia wielu osób, z drugiej sprawiły, że wyzuci z naturalnego dla siebie środowiska ludzie poczuli pustkę, strach, niepewność i osamotnienie. Wielka Brytania była pierwszym krajem, gdzie rewolucja przemysłowa odcisnęła swoje piętno, ze wszystkimi, tak pozytywnymi jak i negatywnymi dla niej konsekwencjami. Maszyna parowa czy kolej, wynalezione w Zjednoczonym Królestwie, rozprzestrzeniły się stamtąd na cały świat, kładąc fundamenty i podwaliny pod proces globalizacji, który my, ludzie żyjący w XXI wieku. możemy obserwować na własne oczy. Dwie narodowe gałęzie angielskiego przemysłu to przemysł włókienniczy, oparty na przetwórstwie pozyskiwanej z licznie hodowanych owiec wełny, i przemysł węglowy, niezbędny do produkcji stalowych maszyn, będących kołem zamachowym całej ówczesnej brytyjskiej gospodarki. Nierentowne kopalnie węgla, przy ogromnym oporze społecznym, zlikwidował dopiero rząd Margaret Thatcher w latach 70. XX wieku. Kiedy Londyn i inne brytyjskie miasta zaczynał zasnuwać się wyzierającym z kominów licznych hut, fabryk, kopalń i zakładów przemysłowych smogiem, Hardy zabiera swojego czytelnika do położonej "Z dala od zgiełku" wioski o wdzięcznej nazwie Weatherbury.

Jednak niech nikogo nie zwiedzie tylko na pozór sielska i beztrosko szczęśliwa atmosfera w niewielkiej, prowincjonalnej angielskiej wsi, gdzie uprzemysłowienie i postęp techniczny przychodzi później, wzbudzając przy tym wiele wątpliwości i sceptycyzmu. Mieszkający tam ludzie dalej orzą ziemię przy pomocy zaprzęgniętego do zwierząt pociągowych pługa, koszą zasiane zboże sierpem i kosą, a posadzone warzywa zbierają własnymi rękami. Nie mają aspiracji ani kwalifikacji do tego, ażeby zasiadać w rządowych ławach, brylować na towarzyskich salonach, czy obracać milionową gotówką, prowadząc rozliczne i intratne interesy. Ale nawet w Weatherbury nie da się wyrugować z ludzkiej natury zazdrości w stosunku do lepiej sytuowanego sąsiada, chciwości, ażeby posiadać więcej niż inni, czy nikczemności, za pomocą której dopina się swoich egoistycznych celów. Jakby w kontraście dla takich postaw, można odnaleźć tam również poczucie autentycznej wspólnoty, umocowanej w zaufaniu i szacunku do siebie nawzajem, wynikających z trudnej i znojnej pracy rolnika i gospodarza. W ten oto sposób wszystkie właściwe ludziom wady i zalety niby w wielkim tyglu gotują się, kipiąc emocjami i stygną w rozgoryczeniu i samotności. Wypity kufel wybornego angielskiego piwa służy zaś zarówno jako element celebracji życiowych sukcesów, jak i lekarstwo na porażki i bolączki, podszytej rutyną i nudą szarzyzny do bólu zwyczajnej codzienności.

W takich okolicznościach do Weatherbury przybywa młoda i piękna Betsaba Everdene, która jako jedyna spadkobierczyni swojego zmarłego niedawno stryja ma objąć we władanie pokaźny, dobrze prosperujący i rokujący spore nadzieje na przyszłość folwark. Niedoświadczona przez życie, pełna jednak młodzieńczego wigoru, optymizmu, entuzjazmu i determinacji Betsaba, po tym, jak odprawia okradającego ją rządcę folwarku, sama postanawia osobiście nim zarządzać, nie szukając nikogo na wakujący etat. W patriarchalnym społeczeństwie zdominowanym przez mężczyzn, kariera tyleż dziarskiej, co urodziwej bizneswoman epoki wiktoriańskiej wzbudza niemałą sensację i ekscytację na giełdzie zbożowej w nieodległym od Weatherbury miasteczku Casterbridge.
Zarówno olśniewająca uroda, jak okazały majątek i czupurny, niezależny charakter sprawiają, że Betsaba w szybkim czasie gromadzi wokół siebie wcale pokaźny wianuszek adoratorów i zalotników. Większość z nich kończy swoje umizgi na rozmarzonych spojrzeniach, głębokich westchnieniach i bezsennych nocach. W konkury z prawdziwego zdarzenia, z realnymi szansami na stanięcie wspólnie z Betsabą na ślubnym kobiercu, staje trzech obdarzonych jednakowo silnymi charakterami i diametralnie różnymi osobowościami mężczyzn: pasterz Oak, farmer Boldwood i żołnierz Troy.

Każdy z konkurentów ma swoje słabe i mocne strony, każdy próbuje ustawić się na najlepszej pozycji wyjściowej kosztem pozostałych, ukrywając wady i eksponując zalety, każdy na swój sposób jest autentycznie zakochany w Betsabie, choć największym błędem wszystkich razem i każdego z osobna jest mylne przekonanie, że ich własna wizja małżeńskiego szczęścia i wspólnego życia najlepiej sprosta jej oczekiwaniom, o które nie raczyli nawet zapytać. Gabriel Oak jest poczciwym i prostodusznym człowiekiem, który spełnia się ciężko pracując jako pasterz, nie ma jednak wiele pieniędzy, narażając Betsabę na potencjalny mezalians, źle widziany w ówczesnym społeczeństwie niezbyt ludnej wsi, położonej na niezamożnej prowincji. William Boldwood - dla mnie budzący skojarzenie ze Stanisławem Wokulskim z "Lalki" Bolesława Prusa, na którego miłość do Betsaby spada zupełnie nieoczekiwanie i niejako wbrew jemu samemu w wyniku lekkomyślnego i nieodpowiedzialnego żartu nierozsądnej w swoim postępku panny Everdene - to zamożny właściciel ziemski, w oczach Betsaby uosabiający cały świat, od którego ona pragnęła uciec, nie chcąc być zdominowaną przez żadnego mężczyznę, a tym bardziej przez własnego męża, w myśl zasady, że nie wszystko złoto, co się świeci. Francis Troy jest sierżantem królewskich dragonów, w którego żyłach według niepotwierdzonych pogłosek płynie arystokratyczna krew, pełnym nieodpartego osobistego uroku i mentalności bon vivanta, łasego na kobiece wdzięki, a niezbyt chętnego do żeniaczki i związanej z nią stabilizacji. Dla Betsaby cokolwiek chętniej byłby skłonny zrobić wyjątek. Lubiący hazard na wyścigach konnych, niczym pan Willoughby z "Rozważnej i romantycznej", Troy nie przepuści żadnej ładnej buzi, lecz taka postawa prędzej czy później przyprawi go o nieprzyjemne konsekwencje. Decyzja o zamążpójściu i wyborze najlepszego kandydata będzie dla Betsaby twardym orzechem do zgryzienia. Wybór, trudny i nieoczywisty, obarczony dużym ryzykiem popełnienia błędu o niełatwych do oszacowania konsekwencjach, zdeterminuje losy wszystkich powieściowych bohaterów. Jak w każdym ludzkim życiu radosny śmiech będzie się przeplatał z gorzkimi łzami smutku i rozczarowania, a to, co piękne i szlachetne, zostanie zmuszone koegzystować z niechlubną podłością, grubo podszytą tchórzostwem i egoistyczną miłością własną.

Napisana przez Hardy'ego tradycyjną narracją, kunsztownie operująca wysmakowanym słownictwem historia kolei losu pięknej Betsaby Everdene i adorujących ją zalotników, pozostawia daleko w tyle trącące banałem, ckliwe opowiastki traktujące o miłości, czy raczej o jej marnych namiastkach, substytutach i zamiennikach. Ta stosunkowo słabo znana w Polsce powieść, zachwyci każdego, kto z pełnym przekonaniem jak w gorącej kąpieli zanurzy się w jej klimacie i detalach wyraziście odmalowanego świata przedstawionego, który nieodwołalnie przeminął, ustępując miejsca niekoniecznie lepszej nowoczesności. W mojej opinii książka Hardy'ego skłoni do refleksji i przewartościowania własnych życiowych priorytetów, zapatrzonych w ekrany posiadanych przez siebie komputerów i smartfonów czytelników, którzy więcej znajomych posiadają już w wirtualnym świecie, kosztem tego realnego, który autentycznie jeszcze istnieje naprawdę. Zresztą co ja Wam będę opowiadał... Przekonajcie się sami, bo na pewno warto.