„Duma i uprzedzenie” to najbardziej znana powieść Jane Austen. Historia sióstr Bennet wzrusza, bawi i porywa czytelników od ponad dwóch wieków. Powstało wiele opowieści nią inspirowanych, kontynuacji pisanych współcześnie i ekranizacji. Nikt dotąd chyba nie zajmował się tłem tej słynnej historii. Gdy Elizabeth wkracza do Netherfield, aby odwiedzić chorą Jane, ma spódnicę pokrytą grubą warstwą błota po marszu przez pola i łąki. I chociaż zostaje to zauważone przez pannę Bingley i panią Hurst, to nie zastanawiamy się, kto oczyści ubranie Lizzy i spierze plamy. Przecież służba w powieściach Austen jest prawie niewidoczna. Czy przyszłoby nam do głowy, „że gdyby Elizabeth sama prała swoje halki, z pewnością ostrożniej by się z nimi obchodziła”[1]?

„Dworek Longbourn” to zdarzenia z „Dumy i uprzedzenia” widziane oczami służby. Kucharek, pokojówek i lokajów, którzy mają być niewidoczni, wtapiać się w tło i poruszać się schodami dla służby, przemykać po korytarzach, spać na strychu, pracować w kuchni (często ciasnej i ciemnej) znajdującej się gdzieś w ukryciu. Jo Baker stworzyła opowieść o ludziach, którzy wykonywali polecenia Bennetów, przynosili listy, biegali po sprawunki w deszczu, ale przede wszystkim sprzątali, prali i gotowali dla swoich chlebodawców.

Sara jest pokojówką u Bennetów, odkąd została przygarnięta jako dziecko z sierocińca i przyuczona przez panią Hill do pracy. Służby w Longbourn jednak brakuje, więc dziewczyna zajmuje się wszystkim – dzień zaczyna od przyniesienia ciężkich wiader z wodą i rozpalenia ognia w kuchni po uprzednim wyczyszczeniu paleniska. Ciężka praca wypełnia Sarze kolejne dni, aż pewnego dnia rutynę przerywają dwa zdarzenia – pierwsze to pojawienie się nowego służącego, drugie przyjazd do Netherfield Bingleya wraz z służbą. Każde kolejne wydarzenie towarzyskie, na które z niecierpliwością oczekują panny Bennet – bale, obiady z zaproszonymi gośćmi, odwiedziny krewnych – dla pokojówek oznacza dodatkową pracę. Więcej sprzątania, gotowania, zmywania i prania. Czuwanie do późna w noc, czasem do rana, aż panienki wrócą z balu, a potem rozpoczynanie następnego dnia pracy jak zwykle przed świtem.

„Dworek Longbourn” to odrębna opowieść, dla której bohaterowie znani z „Dumy i uprzedzenia” są jedynie tłem, chociaż ich decyzje i życzenia mają ogromny wpływ na życie służących. Baker proponuje odmienne spojrzenie na znane nam postacie. Inaczej w oczach służby prezentuje się pan Collins, pani Bennet można współczuć, a pan Bennet często irytuje. Najmniej podobna do pierwowzoru jest postać Elizabeth, a bohaterowie spoza Longbourn, za wyjątkiem Wickhama pojawiają się jedynie gościnnie. Autorka „Dworku Longbourn” rozszerza pewne wątki, opowiada o gospodyni, pani Hill – która u Austen została jedynie wspomniana.

Baker dołożyła wszelkich starań, aby jej powieść była wiarygodna pod względem realiów życia angielskiej służby na początku XIX wieku. Opisy prania, wywabiania plam, przygotowywania mydła zaciekawiają szczegółowością. Możemy zajrzeć na strych, gdzie znajdują się skromne pokoje służących i do kuchni, gdzie toczyło się życie, dowiedzieć się czym wypełniano wtedy materace, jak czyszczono podłogi i sprzątano pokoje. Opowieść o Longbourn jest spójna i realistyczna – zaskakuje w niej jedynie rozdział poświęcony wojnie w Hiszpanii, który jest oderwany od świata znanego z „Dumy i uprzedzenia”.

„Dworek Longbourn” to przypomnienie, że za ufryzowaną damą kryją się poparzone dłonie jej pokojówki, a za uroczysty i udany obiad w nie mniejszym stopniu odpowiadają zdolności i praca kucharki, niż dobre maniery i umiejętności konwersacji pani domu.

[Recenzja opublikowana także na innych portalach czytelniczych]


[1] Jo Baker, „Dworek Longbourn”, przeł. Agnieszka Brodzik, Wydawnictwo Czwarta Strona 2014, str. 9.