„Franny i Zooey” to część swoistej sagi rodziny Glassów autorstwa amerykańskiego pisarza J. D. Salingera. Ta książka składa się z dwóch powiązanych ze sobą opowiadań, a głównym tematem jest załamanie nerwowe Franny – najmłodszej z rodzeństwa Glassów, obecnie dwudziestoletniej – na gruncie religijnym. Franny ma dwadzieścia lat i przeżywa zagubienie. Porzuca teatr, przestaje się dogadywać z chłopakiem, nie dopuszcza do siebie rodziny. Pod wpływem lektury „Opowieści pielgrzyma” wpada w coś, co można by nazwać manią religijną. Zooey próbuje wyciągnąć ją z tego stanu – dyskredytuje jej nawrócenie.

„Franny” i „Zooey” to dwie ciekawe, duszne w swej kameralności miniatury prozatorskie. Praktycznie nie ma tu akcji, obie przypominają intelektualne dysputy – w pierwszej rozmawiają Franny i jej chłopak Lane Coutell (zupełnie nie umieją się porozumieć). W drugiej – to starcie Zachary’ego (zdrobniale Zooey) z matką i z Franny. Mamy tu do czynienia z praktycznie samym dialogiem, przechodzącym niekiedy w wymianę tyrad. Nie czyni to lektury łatwą, ale na pewno bardzo intrygującą.

Religia religią, ale to, co się wyłania między wierszami, zdaje mi się znacznie ciekawsze. Chodzi o to, jak bardzo naznaczył tę rodzinę jej indywidualizm (Glassowie są ponadprzeciętni, to przeważnie filozofujący inteligenci, ludzie sztuki), sława gwiazd radiowych – wszak Glassowie sprawowali „coś w rodzaju rządów dynastycznych przed mikrofonami audycji; rządów trwających przeszło szesnaście lat”[1]. Nic dziwnego, że Franny – idąca tę samą artystyczną ścieżką, co większość jej rodzeństwa, wyznaje: „Brzydzę się samą sobą, że nie mam tyle odwagi, aby być absolutnie nikim”[2]. Wydarzeniem, które zmieniło, naznaczyło bohaterów, była samobójcza śmierć najstarszego syna i brata. Fascynujący Seymour zdaje się nadal mieć wpływ na swoje młodsze rodzeństwo, na rodziców. Buddy kroczy podobną ścieżką jak Seymour. Zooey skarży się na tę sytuację: „W całym tym przeklętym domu czuć upiory”[3]. Glassowie tkwią „w prawie kazirodczej bliskości”[4].

Być może właśnie z racji tego dziwnego intelektualnego układu cykl J. D. Salingera może fascynować do dziś. To taka proza, którą odkrywa się wciąż na nowo. Warto poznać rodzinę Glassów!

[1] J. D. Salinger, „Franny i Zooey”, tłum. Magdalena Słysz, Wydawnictwo Albatros, Warszawa 2019, s. 66.
[2] Tamże, s. 41.
[3] Tamże, s. 124.
[4] Tamże, s. 145.