"Z synami tej ziemi spotkałem się w boju, gdym szedł wyzwalać rodzinne me Wilno (...) i wówczas bólem przejmowała mię myśl, że jednak ich ziemia ojczysta nadal jęczeć musi pod obcym jarzmem.(...) Dzisiaj ziemia wasza jest wolną."

Józef Piłsudski w Suwałkach, 13 września 1919 r.


Sierpień 1919 roku. Na Suwalszczyźnie trwa polsko-litewska rywalizacja o to, kto zajmie jak największy obszar po wycofujących się wojskach niemieckich. Niemcy wspierają Litwinów, którzy umacniają swą władzę w Sejnach i powiecie sejneńskim.

Polacy nie godzą się na to. Tajna Polska Organizacja Wojskowa w nocy z 22 na 23 sierpnia rozpoczyna powstanie. Do walki staje około 900 ochotników, głównie młodzieży. Dowodzeni przez por. Adama Rudnickiego "Szczerbę" i pchor. Wacława Zawadzkiego "Rózgę" zajmują Sejny. W polskie ręce wpadają także: Krasnopol, Giby, Berżniki, Kopciowo, Wigry.

Spodziewana pomoc Wojska Polskiego z Suwałk i Augustowa nie nadchodzi. Tymczasem Litwini ściągają oddziały regularne i kontratakują. 25 sierpnia znowu trzeba ich wypierać z Sejn. Walki, już z udziałem żołnierzy 41. Suwalskiego Pułku Piechoty WP, trwają do 28 sierpnia. Kończą się sukcesem - ziemia sejneńska wchodzi w skład państwa polskiego.

Prof. Wiesław Jan Wysocki na 104 kolorowych stronach, na których znalazło się ponad 100 ilustracji i map, opisuje okoliczności wybuchu, przebieg i tradycje Powstania Sejneńskiego - jednego z niewielu udanych zrywów narodowych w XIX i XX wieku. Por. Rudnicki w rozkazie z 1 września 1919 roku pisał: "patriotyczny lud Suwalszczyzny przez swoją nieugiętą walkę dał wyraz przywiązania do Macierzy i z walki tej mimo wielu cierpień wyszedł zwycięsko."


Prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki, kierownik katedry Historii XIX i XX wieku w Instytucie Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, zajmuje się historią wojskowości i duszpasterstwa wojskowego, autor biografii ks. Ignacego Skorupki, rtm. Witolda Pileckiego, gen. Augusta Emila Fieldorfa i marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza. Jest prezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Warszawie, honorowy obywatel Sejn.


[Wydawnictwo Bellona, 2019]