Historia rosyjskiego nacjonalizmu w zetknięciu z rosyjskim imperializmem.

Gdzie zaczyna się i kończy Rosja? Czy jej dzisiejsze granice polityczne pokrywają się z granicami, w których mieszka rosyjski naród? Dlaczego Rosjanie postanowili walczyć na Ukrainie z tymi, których sam Władimir Putin wielokrotnie nazywał członkami tej samej nacji?

Zagadnienie rosyjskiej tożsamości decyduje o wojnie i pokoju na wschodnich rubieżach Europy, i będzie o nich decydować jeszcze przez wiele pokoleń. Twórcy projektu "rosyjskiego świata", odwołując się do politycznej, kulturowej i religijnej schedy po Rusi Kijowskiej oraz do korzeni bizantyjskich, próbują wymyślić na nowo siebie i swój naród w epoce postsowieckiej. Tożsamość ta, o wyraźnym rysie imperialnym, zagraża stabilności całej Europy Wschodniej.

Ukraina jest dziś w samym centrum nowej "kwestii rosyjskiej". Aneksja Krymu i wojna w Donbasie zjednoczyły rosyjskich państwowców i narodowców. Podniosły morale obu tych grup w chwili, kiedy w Rosji i innych krajach byłego ZSRR słabła nostalgia za dawną sowiecką i wschodniosłowiańską jednością.

Czy Rosja przeobrazi się w nowoczesne państwo narodowe? Czy władze Rosji, tamtejsze elity polityczne i kulturalne, pogodzą się z "utratą" Ukrainy? Czy rosyjski naród oprze swoją przyszłość na utraconym raju wyimaginowanej wschodniosłowiańskiej jedności średniowiecznego państwa kijowskiego, czy zdecyduje się budować nowoczesny naród obywatelski w granicach Federacji Rosyjskiej? Czy czeka nas nowa zimna wojna? A może coś jeszcze gorszego?

[Znak, 2019]