Recenzja: Przemysław Klaman

"Cokolwiek wybierzesz" to pierwsza w dorobku Jakuba Szamałka powieść, której akcja dzieje się współcześnie. Poprzedzona jest jednozdaniowym przedsłowiem: "To nie jest powieść science fiction", o tyle istotnym, że wyczuwa się podczas lektury intencję, ażeby oprócz rozrywki dostarczyć czytelnikowi także nieco wiedzy o współczesnych technologiach i zupełnie poważnego ostrzeżenia. Na ile zasadnego, pozostanie to zapewne w gestii czytających.

Książka jest thrillerem osadzonym w dzisiejszej Warszawie. Znany aktor ginie w wypadku samochodowym. Jego śmierć staje się tematem dla dziennikarki pracującej w plotkarskim serwisie internetowym, a gdy okoliczności wypadku okazują się być dalekie od oczywistych, przedmiotem śledztwa bohaterki. Wkrótce jej podejrzenia potwierdzają się, ona sama staje się obiektem gróźb i szykan, a odsłaniająca się powoli tajemnica stojąca za wypadkiem, okazuje się sięgać i daleko w przeszłość, i dużo szerzej niż jedna tylko ofiara.

Akcja jest sprawnie i logicznie poprowadzona. Wnioski wynikają z poszlak, bohaterowie podejmują decyzje sensownie wynikające z wiedzy, jaką posiadają. Nawet w sytuacjach, gdy czytelnikowi ich postępki mogą wydawać się dziwne, jest to celowo zastawiona przez autora pułapka, mająca wzbudzić zainteresowanie. Niektóre postacie wiedza więcej, niż w danym momencie czytający i w stosownym czasie ich motywacje i uczynki stają się jasne i uzasadnione. Nie jest łatwą sztuką wprowadzić elementy sensacyjne do swojskiej, polskiej rzeczywistości w sposób przekonujący. Szamałkowi się to udało. Wymaga to co prawda od czytelnika swoistego zawieszenia niewiary, bo najważniejsze zagadki w fabule nie są stuprocentowo świeże i nieznane popkulturze. Szczególnie trudno jest przejść do porządku nad nieznajomością rozwiązań z blockbusterowych filmów, z którymi główna bohaterka powinna być obeznana chociażby z racji swojej pracy, ale nie uniemożliwia to czerpania przyjemności z czytania. I poznania satysfakcjonującego i pełnego napięcia rozwiązania.

Postacie są ciekawie zbudowane i wiarygodne. Ich motywacje i zachowanie przekonujące. Imponująca jest rzetelność, z jaką opisane są kluczowe dla intrygi problemy bezpieczeństwa teleinformatycznego i możliwości, jakie daje Internet. Mniej obeznani z informatyką mogą co prawda poczuć się momentami zagubieni, ale dzięki zaszytym w dialogach wytłumaczeniom, nie powinno to przeszkadzać. Co natomiast powinno zapaść w pamięć każdemu, dla kogo bezpieczeństwo sieci nie jest rzeczą dobrze znaną, to wiedza o jej podstawowych mechanizmach i świadomość, jak w istocie mało bezpieczny jest przeciętny użytkownik. Walor edukacyjny jest tu nie do przecenienia.

Powieść napisano przystępnym językiem, czyta się ją szybko i łatwo. Dialogi są sprawnie poprowadzone i stanowią jeden z mocniejszych punktów, nie ma żadnego problemu z odróżnieniem w nich jednego bohatera od drugiego. Pewnym mankamentem może być w moim odczuciu nieco nadmierna tendencja do zapożyczania z kultury internetu podczas opisów świata przedstawionego. Odrobinę nazbyt dużo z jego elementów, porównań czy metafor, powtarza znane w polskiej sieci anegdoty, pasty lub nawet memy, co czasami wyrywało z zanurzenia w świecie przedstawionym podczas lektury. Z drugiej strony, kogoś kto nie zna dobrze polskiego internetu, nie powinno to w ogóle razić.

Chociaż thriller nie jest gatunkiem łatwym, uważam, że w przypadku "Cokolwiek wybierzesz" mamy do czynienia z próba udaną. Nieliczne mankamenty są do przełknięcia, o ile wspomniane wyżej problemy nie są dla Państwa bardzo istotną przeszkodą. Nawet jeśli są, sprawna, wartka akcja i ciekawa intryga powinny uczynić lekturę wartą zachodu. A walory edukacyjne i ostrzegawcze - warte zapamiętania, cokolwiek Państwo potem wybierzecie.

Tytuł: "Cokolwiek wybierzesz"
Autor: Jakub Szamałek
Wydawnictwo: WAB, 2019
Stron: 446
Ocena recenzenta: 4/6