Powieść „Maigret w kabarecie” Georgesa Simenona rozpoczyna się intrygująco. Oto gwiazda rozbierająca się w lokalu „U Picratta” zjawia się na komisariacie policji. Piękna Arletta twierdzi, że podsłuchała rozmowę, z której wynika, że dojdzie do morderstwa. Jego ofiarą ma paść niezidentyfikowana hrabina. Trudno tę opowieść traktować poważnie, dziewczyna plącze się w zeznaniach, w dodatku jest nietrzeźwa. A jednak niebawem to ona zostaje zamordowana – ktoś ją udusił.

Komisarz Maigret podejmuje się śledztwa. Rezyduje „U Picratta”, zagląda do nieprzyjaznych paryskich zaułków, rozmawia, stara się rekonstruować przeszłość nie tylko Arletty, lecz także osób z jej otoczenia. Śledztwo posuwa się naprzód mozolnie, ale stopniowo z poszlak wyłania się pewien obraz.

Dla mnie to jeden z tych kryminałów, w których wszystko inne jest ciekawsze od samego wątku kryminalnego (jego rozwiązanie trochę rozczarowuje – dość powiedzieć, że osoba odpowiedzialna za śmierć Arletty pojawia się dopiero na ostatnich stronach powieści). Całość charakteryzuje mroczny, duszny klimat. Scenki rodzajowe dopracowano. Postacie są nakreślone wyraziście. Simenon sugestywnie oddaje opisywane środowisko, dziwny – i w gruncie rzeczy bardzo przygnębiający – mikrokosmos „U Picratta”:

„Był to wydzielony, mały świat różniący się w sposobach bycia od egzystencji reszty ludzi. Na przykład Désiré, muzycy i reszta kładli się spać, gdy w domach dzwoniły już budziki. Większą część dnia spędzali w łóżkach. I Arletta była do nich podobna, a naprawdę budziła się dopiero w czerwonym świetle „Picratta”, gdzie spotykała ludzi już nietrzeźwych, których Pasikonik łowił koło innych lokali”[1].

Całość jest napisana bardzo dobrym stylem, gdzieniegdzie błyśnie nawet wyjątkowo malarski opis („Paryż był wciąż równie nierzeczywisty w drobnym, ohydnym deszczu, a ludzie biegli przed siebie niecierpliwie, jakby chcieli się wydostać z tego osobliwego akwarium”[2], „Pokój, do którego weszli, mętnie oświetlała stojąca lampa z pergaminowym abażurem. Zaduch tutaj był jeszcze większy niż w pozostałej części domu. Nie wiadomo dlaczego odnieśli wrażenie, że znaleźli się nagle daleko od Paryża, od reszty świata, od wilgotnego powietrza na zewnątrz, od przechodniów idących w pośpiechu, klaksonów taksówek i rozbryzgujących błoto autobusów, które hamowały z piskiem na każdym przystanku”[3]).

Nawet jeśli „Maigret w kabarecie” nie satysfakcjonuje lekturowo jako kryminał, to dobre pióro Simenona wiele rekompensuje. To właściwie bardzo smutna historia – rozgrywająca się w rzeczywistości sztucznej (choć zarazem brutalnej), wśród ludzi zarabiających seksem, często zagubionych, uzależnionych od rozmaitych używek. Chciałoby się odejść z takiego świata – ale od tej powieści trudno się oderwać.

To moje pierwsze spotkanie z Simenonem i z komisarzem Maigretem – ale zapewne nie ostatnie.

[1] Georges Simenon, „Maigret w kabarecie”, tłum. Zofia Bystrzycka, Czytelnik, 1989, s. 76.
[2] Tamże, s. 46.
[3] Tamże, s. 49.