Niewidzialna religia: Problem religii we współczesnym społeczeństwie (Luckmann Thomas) jest bez wątpienia najważniejszą książką, przeczytaną przez mnie w tym roku, także najlepszą z gatunku niebeletrystycznych. Jest to pozycja ściśle naukowa - na tyle, na ile za naukę uznać można socjologię. Dlatego lojalnie uprzedzam - to bardzo gęsty tekst, pisany hermetycznym, socjologicznym żargonem. Jednak równocześnie bardzo zachęcam - jest to w końcu książka pozbawiona wszelkich ocen, skupiona na próbie obiektywnej oceny zjawiska religii. Mówi o postępującej prywatyzacji, indywiduacji i supermarketyzacji religii. Analizowana jest również potrzeba transcendencji i owej potrzeby mechanizmy społeczne. Jest to także ważny i rzeczowy argument w dyskusji o tym, czy "religię należy zdelegalizować" - warto, by przeczytali ją tak fundamentaliści religijni, jak i walczący ateiści, jak i wieszczący śmierć Boga, a także ci, którzy uważają, że współczesny świat całkowicie się zsekularyzował - dowiedzieć się oni wszyscy mogą wiele m.in. o tym, że:

- dziecku można zaszczepić tak światopogląd religijny jak i antyreligijny - to nie jest tylko kwestia późniejszego wyboru
- supermarketyzacja religii indywidualizuje ją oraz trywializuje (ruguje) sacrum
- nowoczesne formy religii to m.in. okultyzm oraz paranauka, a także kult "Ja"
- Kościół i religia nie są tożsame - szczególnie dziś
- znaczenia religijne (w szerokiej definicji) wyjaśniają rutynę życia codziennego i nadają sens okrutnej ostateczności kryzysów życia
- ideologie to mutacje tradycyjnej religii
- seksualny hedonizm/permisywizm staje się współczesną religią


Wypisałem obficie cytaty, nad paplą zaznaczając, jaki temat poruszają (uwaga! sam esej Luckmanna zajmuje lekko ponad połowę książki - na początku jest wstęp polskiego tłumacza, a potem obszerne wprowadzenie komentatora wydania angielskiego - cytaty pochodzą z każdej z części) {w nawiasach klamrowych mój komentarz}:

i) postępująca dehumanizacja i instytucjonalizacja życia
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

ii) transcendencja powstaje w interakcji
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

iii) obiektywność światopoglądu kontra subiektywność jego poznawania/wyrażania
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

iv) koincydencja prywatyzacji z pluralizacją religii efektem supermarketyzacji i indywiduacji światopoglądu religijnego, religia sekularystyczna
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

v) nowoczesne formy religii to m.in. okultyzm oraz paranauka, a także kult "Ja"
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

vi) dlaczego religia staje się "niewidzialna"
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

vii) Kościół i religia nie są tożsame - szczególnie dziś
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

viii) nieprzystawalność modelów religijności amerykańskiej do europejskiej
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

ix) zeświecczenie Kościołów protestanckich
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

x) degradacja tradycyjnej religii kościelnej
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xi) w jaki sposób organizm ludzki wykracza poza biologizm
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xii) jak tworzy się sens życia - sfery "świecka" i "święta" oraz pośrednicząca rola religii
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xiii) święty język i rytuały jako narzędzie transcendencji (łączenia sfer "świeckiej" i "świętej")
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xiv) społeczne formy religii - funkcjonują jako łącznik między indywidualnym a społecznym
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xv) internalizacja obiektywnego światopoglądu w procesie socjalizacji, subiektywizacja hierarchii wartości
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xvi) istnieją religijne reprezentacje (abstrakcje), nieodnoszące się do sfery ponadnaturalnej
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xvii) aktualność religii
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xviii) światopogląd jest uniwersalną, ale nieokreśloną, społeczną formę religii
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xix) funkcje "świeckie" instytucjonalnej religii
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xx) dezaktualizacja religii
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxi) chrześcijaństwo nie upada, lecz się transformuje
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxii) jak działa supermarket kultury/religii
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxiii) bezpośrednia dostępność świętego kosmosu
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxiv) ideologie jako mutacje tradycyjnej religii
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxv) seksualny hedonizm/permisywizm współczesną religią
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxvi) religia uniwersalnym aspektem conditio humana, powstawanie i podtrzymywanie kodeksów moralnych
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxvii) wolny rynek światopoglądów
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxviii) współczesne źródła idei transcendentnych - także okultyzm, paranauka, sekciarstwo, pop-psychologia
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxix) ekologizm jako religia
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

xxx) autocentryzm (egocentryzm/solipsyzm) sprywatyzowanej religii; szeroki niczym morze wybór religii
Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu

BONUS:
warto zaznajomić się z esejem prezentującym religijny charakter mody na ćwiczenia fizyczne i bycia "fit":
C&B Edgely, R.Turner "The Rhetorics of Aerobics: Physical fitness as religion", Free inquiry in creative sociology t.10, 2/1982
http://ojs.library.okstate.edu/osu/index.php/FICS/​article/view/818