Już dzisiaj pierwsi uczniowie poszli do siódmej klasy zamiast do pierwszej gimnazjum. Nowa reforma szkolna wzbudza wiele emocji – pojawiało się dużo argumentów za i przeciw. Dzisiaj chcielibyśmy przedstawić ostateczną listę lektur szkolnych, która obowiązywać będzie w tym roku, rozpoczynając od 1 września.

W listopadzie 2016 roku ministerstwo zaprezentowało pierwszą wersję proponowanych książek dla uczniów. Sporo kontrowersji wzbudziły takie pozycje jak Igrzyska śmierci (Collins Suzanne) oraz Nela Mała Reporterka, którą czytać mieli uczniowie ósmej klasy podstawówki. Po uwzględnieniu kilku poprawek, MEN wypuścił oficjalny spis lektur. Na listę trafił na przykład komiks Szkoła latania (Christa Janusz) – na pewno atrakcyjny dla młodego czytelnika – jednak całkowicie usunięto takie klasyczne tytuły jak Ten obcy (Jurgielewiczowa Irena) oraz Pinokio (Collodi Carlo (właśc. Lorenzini Carlo)). Pojawiło się natomiast kilka współczesnych pozycji Olgi Tokarczuk, Andrzeja Stasiuka oraz Jacka Dukaja. Mimo to słyszalne są argumenty przeciwko nowej liście – wskazuje się na zbyt wiele pozycji, raczej kosmetykę wysłużonego już kanonu i pozostawienie wielu przestarzałych książek.

Trudno prognozować już dzisiaj, jak sprawdzi się aktualna lista – na podsumowania przyjdzie czas za kilka lat.

 

Szkoła podstawowa

Dla klas I–III:

Afryka Kazika (Wierzbicki Łukasz);

Asiunia (Papuzińska Joanna);

Baśnie (Andersen Hans Christian);

Brzechwa dzieciom (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor));

Zaczarowana zagroda (Centkiewicz Czesław Jacek, Centkiewicz Alina (Centkiewiczowa Alina));

Cukierku, ty łobuzie! (Cichoń Waldemar);

Detektyw Pozytywka (Kasdepke Grzegorz);

Dziewczynka z parku (Kosmowska Barbara);

Dzieci z Bullerbyn (Lindgren Astrid);

Doktor Dolittle i jego zwierzęta (Lofting Hugh);

Drzewo do samego nieba (Terlikowska Maria);

Dziadek i niedźwiadek: Historia prawdziwa (Wierzbicki Łukasz);

Kapelusz Pani Wrony (Parlak Danuta);

Karolcia (Krüger Maria);

Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca? (Kołakowski Leszek);

Najpiękniejsze wiersze (Wawiłow Danuta);

Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek (czterech prawych i sześciu lewych) (Bednarek Justyna);

O krakowskich psach i kleparskich kotach: Polskie miasta w baśni i legendzie (< autor nieznany / anonimowy >);

O psie, który jeździł koleją (Pisarski Roman (pseud. Wolski Józef));

Oto jest Kasia (Jaworczakowa Mira (Jaworczakowa Maria; pseud. Wiśniewska Mira));

Pamiętnik Czarnego Noska (Porazińska Janina (pseud. Ziomkówna Barbara));

Rany Julek!: O tym, jak Julian Tuwim został poetą (Frączek Agnieszka (ur. 1969));

Sposób na Elfa (Pałasz Marcin);

Wiersze dla dzieci (Tuwim Julian).

 

 Dla klas IV–VI:

Akademia pana Kleksa (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor));

Biblia (antologia; < autor nieznany / anonimowy >) (stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o siewcy, o talentach, o pannach roztropnych, miłosiernym Samarytaninie);

Chłopcy z Placu Broni (Molnár Ferenc (właśc. Neumann Ferenc));

Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi (Kosik Rafał);

Hobbit czyli Tam i z powrotem (Tolkien J. R. R. (Tolkien John Ronald Reuel));

Szkoła latania (Christa Janusz);

Katarynka (Prus Bolesław (właśc. Głowacki Aleksander));

Mikołajek (Goscinny René);

Mazurek Dąbrowskiego – Józef Wybicki;

Lew, czarownica i stara szafa (Lewis Clive Staples);

Powrót taty (Mickiewicz Adam);

Pani Twardowska (Mickiewicz Adam);

Pan Tadeusz (Mickiewicz Adam) (fragmenty, w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego);

W pamiętniku Zofii Bobrówny – Juliusz Słowacki;

W pustyni i w puszczy (Sienkiewicz Henryk (1846-1916));

Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o: Prometeuszu, Syzyfie, Demeter i Korze, Dedalu i Ikarze, Heraklesie, Tezeuszu i Ariadnie, Orfeuszu i Eurydyce;

Wybrane podania i legendy polskie, w tym o Lechu, Piaście, Kraku i Wandzie;

Wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek, Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce;

Wybrane wiersze Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego oraz pieśni i piosenki patriotyczne.

Wybrane bajki – Ignacy Krasicki.

 

Lektury uzupełniające (po dwie w każdym roku szkolnym):

Alicja w Krainie Czarów (Carroll Lewis (właśc. Dodgson Charles Lutwidge))

Ania z Zielonego Wzgórza (Montgomery Lucy Maud)

Biały Mustang: Baśnie i legendy indiańskie (Sat-Okh (właśc. Supłatowicz Stanisław))

Cudowna podróż (Lagerlöf Selma Ottiliana Lovisa)

Cyberiada [1998] (Lem Stanisław) (fragmenty)

Janko Muzykant (Sienkiewicz Henryk (1846-1916))

Kapelusz za sto tysięcy (Bahdaj Adam (pseud. Damian Dominik))

Król Maciuś Pierwszy (Korczak Janusz (właśc. Goldszmit Henryk))

Księga dżungli (Kipling Rudyard)

Magiczne Drzewo

Przygody Tomka Sawyera (Twain Mark (właśc. Clemens Samuel Langhorne))

Pajączek na rowerze (Nowak Ewa)

Skarb Troi (Fritsche Olaf)

Skrzynia Władcy Piorunów (Kozioł Marcin)

Sposób na Alcybiadesa (Niziurski Edmund)

Tajemniczy ogród (Hodgson-Burnett Frances) (lub inna powieść tej autorki)

Trzej muszkieterowie (Dumas Aleksander (ojciec; Dumas Alexandre))

Winnetou (May Karol (May Karl Friedrich))

Wybrana powieść Alfreda Szklarskiego

Wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Curie-Skłodowska, Jan Paweł II i in.); Lub inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela.

Wybrana powieść Kornela Makuszyńskiego

Wybrana powieść Małgorzaty Musierowicz.

 

Dla klas VII–VIII:

Artysta – Sławomir Mrożek;

Balladyna (Słowacki Juliusz);

Kamienie na szaniec (Kamiński Aleksander (pseud. Górecki Juliusz));

Mały Książę (Saint-Exupéry Antoine de);

Opowieść wigilijna (Dickens Charles (Dickens Karol));

Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady II (Mickiewicz Adam), wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie (Mickiewicz Adam), Pan Tadeusz (Mickiewicz Adam);

Syzyfowe prace (Żeromski Stefan (pseud. Zych Maurycy))

Quo vadis (Sienkiewicz Henryk (1846-1916))

Latarnik (Sienkiewicz Henryk (1846-1916))

Fraszki, pieśni, treny (Kochanowski Jan) (wybór)

Wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Norwida, Bolesława Leśmiana, Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca;

Zemsta (Fredro Aleksander);

Żona modna – Ignacy Krasicki;

Ziele na kraterze (Wańkowicz Melchior (pseud. Łużyc Jerzy lub Majewski M. P. Dr)) (fragmenty);

Tędy i owędy (Wańkowicz Melchior (pseud. Łużyc Jerzy lub Majewski M. P. Dr)) (wybrany reportaż.

 

Lektury uzupełniające (po dwie w każdym roku szkolnym):

Dywizjon 303 (Fiedler Arkady);

Krzyżacy (Sienkiewicz Henryk (1846-1916));

Monte Cassino (Wańkowicz Melchior (pseud. Łużyc Jerzy lub Majewski M. P. Dr)) (fragmenty);

Oskar i pani Róża (Schmitt Éric-Emmanuel);

Pamiętnik z powstania warszawskiego (Białoszewski Miron) (fragmenty);

Pozłacana rybka (Kosmowska Barbara);

Przekroczyć próg nadziei: Jan Paweł II odpowiada na pytania Vittoria Messoriego (Jan Paweł II (właśc. Wojtyła Karol), Messori Vittorio) (fragmenty);

Wspomnienia wojenne 22 IX 1939 – 5 IV 1945 (Lanckorońska Karolina) (fragmenty). Lub inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże;

Stary człowiek i morze (Hemingway Ernest);

Stowarzyszenie umarłych poetów (Kleinbaum Nancy Horowitz);

Wybrana powieść kryminalna Agathy Christie.

 

Lektury do liceum na poziomie obowiązkowym:

Antygona (Sofokles (Sophocles));

Biblia (antologia; < autor nieznany / anonimowy >) (w tym fragmenty Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy wg św. Jana);

Bogurodzica (< autor nieznany / anonimowy >);

Posłuchajcie, bracia miła (< autor nieznany / anonimowy >);

Legenda o świętym Aleksym (< autor nieznany / anonimowy >);

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (< autor nieznany / anonimowy >);

Boska komedia (Alighieri Dante) (fragmenty);

Chłopi (Reymont Władysław (Reymont Władysław Stanisław; właśc. Rejment Stanisław Władysław)) (tom I);

Chmury (Arystofanes (Aristophanes));

Dżuma (Camus Albert);

Ferdydurke (Gombrowicz Witold) (fragmenty);

Gloria victis (Orzeszkowa Eliza);

Górą Edek –  Marek Nowakowski;

Hamlet (Szekspir (Shakespeare William));

Romeo i Julia (Szekspir (Shakespeare William));

Horacy (Quintus Horatius Flaccus) (wybrane utwory);

Hymn do miłości ojczyzny, wybrane satyry – Ignacy Krasicki;

Iliada (Homer (Homerus)) (fragmenty);

Odyseja (Homer (Homerus)) (fragmenty);

Inny świat: Zapiski sowieckie (Herling-Grudziński Gustaw);

Katedra (Dukaj Jacek);

Kazania sejmowe (Skarga Piotr) (fragmenty);

Kronika polska (Gall Anonim) (fragmenty);

Książę (Machiavelli Niccolò (Machiavelli Mikołaj)) (fragmenty);

Kwiatki świętego Franciszka (< autor nieznany / anonimowy >) (fragmenty);

Lalka (Prus Bolesław (właśc. Głowacki Aleksander));

Z legend dawnego Egiptu (Prus Bolesław (właśc. Głowacki Aleksander));

Madame (Libera Antoni);

Miejsce – Andrzej Stasiuk;

Mitologia: Wierzenia i podania Greków i Rzymian (Parandowski Jan) (część I Grecja);

Nie-Boska komedia (Krasiński Zygmunt);

O poprawie Rzeczypospolitej (Frycz Modrzewski Andrzej) (fragmenty);

Oda do młodości, wybrane ballady, w tym – Romantyczność, wybrane sonety z cyklu – Sonety krymskie oraz inne wiersze, w tym – Do matki Polki; Dziady IV (Mickiewicz Adam), Dziady III (Mickiewicz Adam); Konrad Wallenrod (Mickiewicz Adam);

Pamiętniki (Pasek Jan Chryzostom) (fragmenty);

Pieśń o Rolandzie (< autor nieznany / anonimowy >) (fragmenty);

Potop (Sienkiewicz Henryk (1846-1916));

Powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Ewy Demarczyk, Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów;

Proszę państwa do gazu (Borowski Tadeusz);

Ludzie, którzy szli (Borowski Tadeusz);

Przestrogi dla Polski (Staszic Stanisław) (fragmenty);

Rok 1984 (Orwell George (właśc. Blair Eric Arthur));

Rozdziobią nas kruki, wrony (Żeromski Stefan (pseud. Zych Maurycy));

Przedwiośnie (Żeromski Stefan (pseud. Zych Maurycy));

Skąpiec (Molier (właśc. Poquelin Jean Baptiste));

Tango (Mrożek Sławomir);

Wesele (Wyspiański Stanisław);

Wybór sielanek i liryki religijnej – Franciszek Karpiński;

Wybór wierszy – Adam Asnyk;

Wybrane Pieśni (Kochanowski Jan), w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II, psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XIX;

Odprawa posłów greckich (Kochanowski Jan);

Wybrane utwory okresu stanu wojennego;

Wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński;

Wybrane wiersze Juliusza Słowackiego, w tym – Grób Agamemnona (fragmenty); Testament mój; 

Kordian (Słowacki Juliusz);

Wybrane wiersze, w tym – Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie, Polka, Moja piosnka [II] – Cyprian Norwid;

Wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff;

Wybrane wiersze następujących poetów: Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Julian Przyboś, Tadeusz Peiper, Józef Czechowicz, Kazimierz Wierzyński, w tym wybrane wiersze z okresu skamandryckiego oraz emigracyjnego, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Wisława Szymborska, Czesław Miłosz, w tym wybrane wiersze z tomu Ocalenie (Miłosz Czesław) oraz Traktat moralny (Miłosz Czesław) (fragmenty), Zbigniew Herbert, w tym wybrane wiersze z tomów: Pan Cogito (Herbert Zbigniew) oraz Raport z oblężonego Miasta i inne wiersze (Herbert Zbigniew), Stanisław Barańczak, Marcin Świetlicki, Jan Polkowski, Wojciech Wencel;

Wyspa – Olga Tokarczuk;

Wyznania (Augustyn św. (Augustyn z Hippony)) (fragmenty);

Zbrodnia i kara (Dostojewski Fiodor (Dostojewski Teodor));

Zdążyć przed Panem Bogiem (Krall Hanna);

Żywoty świętych (fragmenty).

 

Lektury uzupełniające dla poziomu podstawowego (wybiera nauczyciel):

Cierpienia młodego Wertera (Goethe Johann Wolfgang von (Goethe J. W.));

Czekając na Godota (Beckett Samuel);

Droga donikąd (Mackiewicz Józef (pseud. Lutosławski Roman lub Romanowska Felicja)) (fragmenty);

Dzieje Tristana i Izoldy (< autor nieznany / anonimowy >) (fragmenty);

Dziennik 1954 (Tyrmand Leopold) (fragmenty);

Echa leśne (Żeromski Stefan (pseud. Zych Maurycy));

Eneida (Wergiliusz (Vergilius Maro Publius)) (fragmenty);

Faust (Goethe Johann Wolfgang von (Goethe J. W.)) (fragmenty);

Giaur (Byron George Gordon (Byron Jerzy)) (fragmenty);

Granica (Nałkowska Zofia (Rygier-Nałkowska Zofia)) ;

Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim (Mikołaj z Wilkowiecka) (fragmenty);

Kartoteka (Różewicz Tadeusz);

Król Edyp (Sofokles (Sophocles));

Lekcja (Ionesco Eugène);

Lord Jim (Conrad Joseph (Conrad-Korzeniowski Joseph; właśc. Korzeniowski Józef Teodor Konrad));

Monachomachia czyli Wojna mnichów (Krasicki Ignacy) (fragmenty);

Nad Niemnem (Orzeszkowa Eliza);

Na nieludzkiej ziemi (Czapski Józef) (fragmenty);

Opis obyczajów za panowania Augusta III (Kitowicz Jędrzej (pseud. Nieznajomy Autor)) (fragmenty);

Powrót posła (Niemcewicz Julian Ursyn);

Don Kichote (Cervantes Saavedra Miguel de) (fragmenty);

Medaliony (Nałkowska Zofia (Rygier-Nałkowska Zofia)) (Przy torze kolejowym);

Rozmowy z katem (Moczarski Kazimierz) (fragmenty);

Dekameron (Boccaccio Giovanni) (Sokół);

Śluby panieńskie czyli Magnetyzm serca (Fredro Aleksander);

Święty naszych czasów: Beatyfikacja i kanonizacja ojca Maksymiliana Kolbego (antologia; Szafrańska Amelia, Szafrański Tadeusz, Bar Joachim Roman i inni) (Święty, Jan Józef Szczepański);

Wizja lokalna (Lem Stanisław);

Wizyta starszej pani (Dürrenmatt Friedrich);

Wybór wierszy – Maria Konopnicka;

Wybrane utwory – Stanisław Trembecki, Franciszek Kniaźnin;

Wybrane wiersze – Adam Mickiewicz;

Wybrane wiersze, Beniowski: Poema (Słowacki Juliusz) (fragmenty);

Wybrane wiersze – Anna Kamieńska, Stanisław Grochowiak, Jarosław Marek Rymkiewicz;

Żywot człowieka poczciwego (Rej Mikołaj (Rey Mikołaj)) (fragmenty).

 

Dodatkowe lektury do liceum na poziomie rozszerzonym:

Antygona w Nowym Jorku (Głowacki Janusz);

Eneida (Wergiliusz (Vergilius Maro Publius)) (fragmenty);

Gargantua i Pantagruel (Rabelais François) (fragmenty);

Lilla Weneda (Słowacki Juliusz);

Makbet (Szekspir (Shakespeare William));

Sen nocy letniej (Szekspir (Shakespeare William));

Mała apokalipsa (Konwicki Tadeusz);

Mitologia: Wierzenia i podania Greków i Rzymian (Parandowski Jan) (część II Rzym);

Noc listopadowa (Wyspiański Stanisław);

Państwo (Platon (właśc. Arystokles)) (fragmenty);

Poetyka (Arystoteles (Aristoteles)), Retoryka (Arystoteles (Aristoteles)) (fragmenty);

Proces (Kafka Franz);

Próby (Montaigne Michel Eyquem de) (fragmenty);

Realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Ojciec Goriot (Balzac Honoré de (Balzak Honoriusz)) lub Klub Pickwicka (Dickens Charles (Dickens Karol)) lub Martwe dusze (Gogol Mikołaj) lub Pani Bovary (Flaubert Gustave (Flaubert Gustaw)));

Sklepy cynamonowe (Schulz Bruno) (wybrane opowiadanie);

Suma teologiczna (Tomasz z Akwinu św.) (fragmenty);

Szewcy (Witkiewicz Stanisław Ignacy (pseud. Witkacy));

Świętoszek (Molier (właśc. Poquelin Jean Baptiste));

Treny (Kochanowski Jan) (jako cykl poetycki);

Wielki Testament (Villon François) (fragmenty);

Wybrane eseje następujących autorów: Jerzy Stempowski, Gustaw Herling-Grudziński, Zbigniew Herbert, Zygmunt Kubiak, Jarosław Marek Rymkiewicz (co najmniej po jednym utworze);

Wybrane opowiadania – Sławomir Mrożek;

Wybrane opowiadanie – Jorge Luis Borges;

Wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej, w tym wybrane wiersze angielskich poetów jezior;

Wybrane utwory Cypriana Norwida – Fortepian Szopena, Bema pamięci żałobny rapsod, Czarne kwiaty (fragmenty), Promethidion (fragmenty).

 

Lektury uzupełniające dla poziomu rozszerzonego:

Austeria (Stryjkowski Julian (właśc. Stark Pesach));

Chłopi (Reymont Władysław (Reymont Władysław Stanisław; właśc. Rejment Stanisław Władysław)) (tom II);

Imię róży (Eco Umberto);

Kandyd (Wolter (Voltaire; właśc. Arouet François Marie)) (fragmenty);

Mistrz i Małgorzata (Bułhakow Michaił (Bułhakow Michał));

Nadberezyńcy (Czarnyszewicz Florian);

Nowa Heloiza (Rousseau Jean Jacques) (fragmenty);

Nowy wspaniały świat (Huxley Aldous);

Pochwała głupoty (Erazm z Rotterdamu) (fragmenty);

Utopia (More Thomas (Morus Tomasz)) (fragmenty);

Widnokrąg (Myśliwski Wiesław);

Wieża (Herling-Grudziński Gustaw);

Wybrana powieść polska i obca z XX lub XXI wieku;

Wybrane utwory epickie okresu romantyzmu (Stara baśń: Powieść z IX wieku (Kraszewski Józef Ignacy (pseud. Bolesławita Bogdan, Bolesławita B.)), Nędznicy (Hugo Victor (Hugo Wiktor)), Edgar Allan Poe – wybrane opowiadanie; Pamiątki Soplicy (Rzewuski Henryk) (fragmenty);

Wybrane wiersze poetów polskich i obcych;

Wybrany dramat polski i obcy z XX lub XXI wieku;

Życie snem (Calderón de la Barca Pedro (Kalderon)).