Dzisiaj – 18 lipca – przypada okrągła, dwusetna, rocznica śmierci Jane Austen. Z tej okazji chcielibyśmy przypomnieć Wam o autorce Dumy i uprzedzenia, Emmy czy Rozważnej i romantycznej. Jane Austen była świetną obserwatorką życia społecznego klas wyższych początku XIX wieku, do tego obdarzoną wyśmienitym, ironicznym poczuciem humoru. Oto sześć faktów z życia pisarki, o których mogliście nie wiedzieć.
1. Mimo że Jane Austen nigdy nie wyszła za mąż, była zaręczona… przez jedną noc
Oświadczyny przyjęła 2 grudnia 1802 roku, dwa tygodnie przed swoimi 27 urodzinami. Wedle rodzinnej tradycji, Jane Austen ze swoją siostrą udały się w odwiedziny do Alethei i Catherine Bigg w Manydown Park. Podczas spotkania brat ich przyjaciółek, Harris Bigg-Wither, złożył Jane propozycję. Harris, ponad pięć lat młodszy od swojej wybranki, był – według Caroline Austen – bardzo nijaką osobowością, niezręczną, a nawet nieokrzesaną. O przyjęciu oświadczyn przez przyszłą autorkę Rozważnej i romantycznej prawdopodobnie zadecydowały korzyści, jakie mógł zaoferować, jej wdzięczność za jego miłość i długa przyjaźń z rodziną Harrisa.
Austen zmieniła zdanie po jednej nocy, a niezręczność tej sytuacji zmusiła ją do natychmiastowego wyjazdu z Manydown. Być może powodem ostatecznego odrzucenia oświadczyn było to, co wyraziła później w liście do jednej z krewnych: „nic nie może się równać nieszczęściu bycia związanym z kimś bez Miłości”.
2. Jane Austen wyobrażała sobie, jak potoczą się dalsze losy jej bohaterów
Przykładowo Anne Steele, głupiutka i prostacka siostra Lucy z Rozważnej i romantycznej, wcale nie „dopadła” doktora Daviesa. Kitty Bennet, po zakończeniu Dumy i uprzedzenia, ostatecznie wyszła za pastora niedaleko Pemberley, podczas gdy Mary wylądowała u boku urzędnika, który pracował dla jej wuja Philipsa. Jednak większość bardziej interesujących historii związanych jest z powieścią Emma. Pan Woodhouse nie tylko jakoś przetrwał ślub Emmy z panem Knightlym, ale również gościł przez dwa lata swoją córkę i zięcia w Hartfield.
3. Nazwiska wielu bohaterów prozy Jane Austen można znaleźć wśród członków rodziny Wentworth z Yorkshire – które także krzyżują się z drzewem genealogicznym rodziny pisarki
Matka autorki Emmy, Cassandra Austen (z domu Leigh) była wnuczką pierwszego księcia Chandos (1673–1744) oraz Cassandry Willoughby. Jej matka była również spokrewniona z Thomasem, Drugim Baronem Leigh z Stoneleigh (1652–1710), który ożenił się dwa razy: po raz pierwszy z Eleonor Watson, drugi zaś z Anne Wentworth. Imiona panu Darcy’emu pożyczyli natomiast Fitzwilliam i D’Arcy.Wentworth.
Profesor Janine Barchas z Uniwersity of Texas at Austin, autorka książki o Jane Austen, zauważyła, że pisarka użyła również imienia Wentworthów w powieści Emma: „w XIII wieku Robert Wentworth ożenił się z bogatą dziedziczką Emmą Wodehouse”.
4. Jane Austen traktowała swoją pracę pisarską bardzo poważnie
Austen zaczęła pisać opowiadania, sztuki dramatyczne i wiersze, kiedy miała 12 lat. Większość jej juweniliów wzięła się z komicznego powołania. Przykładowo jako 16-latka napisała parodię dziejów podręcznika Historia Anglii… stworzonego przez niesprawiedliwego, uprzedzonego i ignoranckiego historyka. Ponadto jest autorką wielu parodii powieści romantycznych, które były popularne w jej czasach. Członkowie rodziny głośno odczytywali sztuki Austen i do każdej odgrywali scenki – z tych zabaw wiele nauczyła się o pisaniu. W wieku 23 lat Austen sporządziła pierwsze szkice powieści, które później stały się Rozważną i romantyczną, Dumą i uprzedzeniem czy Opactwem Northanger.
W listach kierowanych do siostry i innych krewnych widać wyraźnie, że Jane Austen była dumna ze swojego pisarstwa. Dyskutowanie o najnowszych tekstach, dzielenie się nowinkami o ostatnich postępach w pracach wydawniczych i udzielanie rad dotyczących rzemiosła pisarza sprawiały jej przyjemność. Ponadto bardzo uważnie śledziła komentarze czynione jej przez rodzinę i przyjaciół o Mansfield Park i Emmie oraz wyrażała się o Dumie i uprzedzeniu jako jej „własnym drogim dziecku”. Austen pisała przez całe swoje dorosłe życie, aż do swojej śmierci w lipcu 1817 roku.
5. Życie Jane Austen nie ograniczało się wyłącznie do bezpiecznego schronienia na wsi
Na pierwszy rzut oka życie Austen było ciche i samotne; urodziła się w małej wiosce i żyła tam przez 25 lat. James Edward Austen-Leigh w swoich wspomnieniach (opublikowanych w 1869 roku) wzmocnił jej obraz jako poważnej, cichej panny – ciotki w najlepszym, wiktoriańskim wydaniu. Jednakże Austen prowadziła bardzo aktywne życie wypełnione podróżami i różnorodnymi kontaktami towarzyskimi. Poprzez swoją rodzinę i przyjaciół wiele nauczyła się o otaczającym ją świecie.
Jane Austen często gościła w Londynie u swojego brata Henry’ego, gdzie regularnie chodziła do teatru i na wystawy. Edward, jej kolejny brat, adoptowany przez kuzynostwo odziedziczył po nich posiadłości w Kent i Hampshire, przyjął także ich nazwisko (Knight). Przez okres 15 lat Austen przyjeżdżała do posesji brata – Godmersham – i przebywała tam miesiącami razem z jego modnymi i bogatymi przyjaciółmi, by korzystać z przywilejów życia wiejskiej szlachty. Te doświadczenia zawarła w swoich powieściach.
Autorka Emmy była również świadoma wydarzeń Rewolucji Francuskiej i konsekwencji wojen napoleońskich. Mąż jej kuzynki został zgilotynowany podczas rewolucji. Natomiast jej bracia Francis (Frank) i Charles byli oficerami w Królewskiej Marynarce Wojennej, służyli na całym świecie. Z korespondencji i częstych wizyt braci i ich rodzin Austen nauczyła się wiele o marynarce wojennej – swoją wiedzę wykorzystała w Mansfield Park i Perswazjach.
6. Mężczyźni również czytali Jane Austen
Książki Jane Austen często postrzegane są jako romanse dla wyłącznie dla kobiet, przez co mężczyźni sądzą, że nie jest to literatura, która sprawiłaby im przyjemność. Jednak angielska pisarka zawsze posiadała męskie grono oddanych czytelników. Jej książki nie opowiadają jedynie historii miłosnych; ukrywają poważne komentarze i obserwacje w powieściowej formie. Ponadto wiarygodni bohaterowie, realistyczne fabuły, moralne dylematy, komedia i błyskotliwy dowcip wydają się odpowiednie zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet.
Brytyjski premier Harold Macmillan przyznał się do czytania powieści Austen. Natomiast Winston Churchill zdradził wręcz, że jej książki pomogły mu wygrać II wojnę światową. Rudyard Kipling czytał na głos Jane Austen swojej żonie i córce każdego wieczoru, by podtrzymać je na duchu po tym, jak jego syn – walczący w I wojnie światowej – został uznany za zaginionego, a po jakimś czasie martwego. Wreszcie, jeden z jej kolegów po piórze, sir Walter Scott, chwalił jej pisarstwo w swoim dzienniku: „znów czytam, co najmniej po raz trzeci, ostatnią powieść panny Austen: Dumę i uprzedzenie. Ta młoda pani posiada talent do opisywania uwikłań, emocji i postaci codziennego życia […]”.
*
Na podstawie: Claire Bellanti, Iris Lutz (https://www.biography.com/news/jane-austen-biography-facts)