Prawie miesiąc temu prezentowaliśmy wybór książek o matkach i macierzyństwie, dzisiaj – 23 czerwca – chcemy podobnie uczcić Dzień Ojca. Przedstawiamy kilka książek o ojcach i ojcostwie – nowszych i starszych, a także należących do klasyki literatury – które nieco przybliżają nas do tego szczególnego doświadczenia.
Nie zapominając oczywiście o prawdziwych ikonach kultury popularnej, jak figury ojców z dzieciństwa (Pan Kleks, Albus Dumbledore), najlepszych wzorach do naśladowania (Ignacy Borejko, Mateusz Cuthbert) czy reprezentantach nieco bardziej… skomplikowanych relacji (Tywin Lannister, Denethor) – zapraszamy do zapoznania się z naszą listą i przedstawienia w komentarzach własnych książkowych faworytów.
Król Lear Williama Shakespeare'a
Listę zaczynamy od klasycznego dzieła o ojcostwie. A raczej o niewłaściwych decyzjach rodzica. Nie tylko Lear źle tu ocenił swoje córki; także stosunek hrabiego Gloucester do nieślubnego syna – Edmunda – był oburzająco „nieojcowski”. Wszystkie postanowienia Leara okazały się katastrofalne w skutkach, czyniąc z jego losów coś na kształt poradnika, jak być złym ojcem.
Syn Philippa Meyera
Okrzyknięta Wielką Amerykańską Powieścią książka Meyera to zarówno opowieść o wielkiej historii (politycznej i społecznej), jak i historia pięciu pokoleń rodziny McCulloughów. Choć jest tu wiele wątków, które należałoby wskazać, chcemy zwrócić uwagę na postać starego Eliego, protoplasty rodziny. To człowiek, który wie, że musi iść naprzód nie oglądając się za siebie – nawet jeśli miałby przejść po trupach – by przeżyć w świecie rządzonym przez siły go przerastające. Jest bezwzględny i niewzruszony – dostosowuje się bowiem do takiego właśnie świata.
Nagi sad Wiesława Myśliwskiego
Debiutancka powieść jednego z najlepszych polskich pisarzy, mimo że powstała pół wieku temu, wciąż wydaje się aktualna. To historia nieoczywistej relacji łączącej syna – wykształconego nauczyciela i ojca – skrytego, niepiśmiennego chłopa. To także głęboka analiza tego, jak pochodzenie rzutuje na przyszłe życie, ale też jak trudny czasami jest powrót do korzeni. Opowieść o współzależności, próbach sprostania marzeniom i wymaganiom ojca.
Dziennik taty Tomasza Kwaśniewskiego
„Ja o niczym innym nie potrafię gadać. Dzieciaki to moje życie” – pisze Tomasz Kwaśniewski w swoim zbiorze felietonów poświęconych doświadczeniu początkującego rodzica: ojca dwóch córek. To pozycja zdecydowanie lżejsza. Oddaje w humorystyczny sposób trudności i radości związane z tym wyjątkowym „zawodem”, czasem porównując go do poligonu, czasem do placu zabaw.
Podróże konika morskiego Petra Šabacha
Konik morski jako jedyny przedstawiciel fauny wydaje na świat młode. Podobnie Peter Šabach to jeden z nielicznych praskich ojców (jeśli nie jedyny), którzy w latach 80. ubiegłego wieku postanowili poświęcić się wychowywaniu swoich dzieci. W Podróżach konika morskiego, wielokrotnie wznawianej, autobiograficznej książce, ten czołowy czeski satyryk zabawnie i z dystansem opisuje swoje doświadczenie bycia ojcem. Sporo tu właściwego autorowi poczucia humoru – raz subtelnego, raz gorzkiego.
Zespół ojca Piotra Czerwińskiego
Wracamy w obszar trudniejszych tematów związanych z relacją między ojcem i – w tym przypadku – synem. Zespół ojca to wielowątkowa powieść, której głównym tematem jest walka o dziecko przedstawiona z męskiego punktu widzenia. Obserwujemy rozpad długoletniego związku i desperacką próbę ocalenia silnej więzi między ojcem – Konradem i synem – Filutkiem. Piotr Czerwiński sugestywnie opisuje nie tylko doświadczenie ojcostwa, ale również sytuację mężczyzny dotkniętego kryzysem wieku średniego i jego konfrontację z emigracyjną, bezwzględną rzeczywistością.
J jak jastrząb Helen Macdonald
Piękna, pasjonująca, ale też naznaczona smutkiem opowieść o radzeniu sobie z żałobą po utracie ojca, który dla narratorki był – jak pisze – niczym „partner w zbrodni”. Jednakże J jak jastrząb jest czymś więcej niż pozycją terapeutyczną. To również rzecz poświęcona angielskiemu pisarzowi T.H. White’owi – znanemu głównie z cyklu powieści Był sobie raz na zawsze król – który pasjonował się między innymi polowaniami z jastrzębiami. I historia o Mabel – trudnym do oswojenia jastrzębiu.
Fun Home. Tragikomiks rodzinny Alison Bechdel
Ostatnia pozycja na naszej liście to komiks autorki, która – podobnie jak Helen Macdonald w J jak jastrząb – próbuje poradzić sobie z utratą ojca. Bruce Allen Bechdel był fachowcem od konserwacji oraz, podobnie jak jego przodkowie, prowadził własny dom pogrzebowy. Był również nauczycielem języka angielskiego, zdystansowanym rodzicem i, jak się okazało, skrytym homoseksualistą. Alison Bechdel w oryginalnym stylu snuje narrację czasem zabawną, czasem ujawniającą głęboką tęsknotę za ojcem.
Oto nasze propozycje – jak zawsze czekamy też na Wasze. A wszystkim ojcom i tatusiom, doświadczonym i dopiero co upieczonym, życzymy w tym wyjątkowym dniu wszystkiego najlepszego.
*
Inspiracje: artykuł Sama Millera z „The Guardian”; strona Biblioteki Publicznej we Wrocławiu