"Fundację" mogłabym podsumować jako serię opowieści o mężczyznach stojących u władzy. Jeśli przyjąć tę perspektywę, jest nudna. Wspomniani mężczyźni rozmawiają jedynie o władzy, a choć tak liczni, mówią o niej w ten sam sposób, co czyni dialog konsekwentnie, jednostajnie nadętym.

Jeśli jednak przyjąć inną perspektywę, mężczyźni u władzy nie są ważni. To Galaktyka i jej liczne potomstwo stanowią prawdziwych bohaterów tej powieści. Mamy do czynienia ze streszczoną, bardzo umiejętnie, historią Imperium Galaktycznego, zależnych od niego planet, handlu, gróźb i wojen pomiędzy nimi oraz tego, jak cała ta cywilizacja przetrwała pomimo śmiertelnych, wydawałoby się, zagrożeń.

"Fundację" można też potraktować jako wykład z "psychohistorii" – opartej na statystyce psychologii społeczeństw, której teorię i mechanizmy rozumieją tylko najmądrzejsi tu mężczyźni. Na pewno możecie wyczytać w tej książce kilka prawd o ludzkich społeczeństwach, do których doszliście już sami, a może i odkryć kilka innych, których świat jeszcze wam nie pokazał.

Co więcej mogę powiedzieć? Lektura Asimova daje nie byle jaką okazję do przemyśleń o religii, odpowiedzialności, handlu i innych stabilizujących czynnikach cywilizacji. Jeśli tak jak ja zdecydujecie się na czytanie po angielsku, możecie też nauczyć się paru słów, których ludzie już nie używają.

Historia Galaktyki jest opowiedziana głównie za pomocą tego nieszczęsnego, sztucznie brzmiącego dialogu, o którym wspomniałam już na początku. Ale ku mojemu własnemu zdziwieniu, nie przeszkadzało mi to tak, jak zwykle przeszkadza popychanie akcji naprzód rozmowami. Myślę, że sama treść była dla mnie wystarczająco ciekawa, żebym czytała dalej.

A może po prostu wiedziałam, że tak rozległej historii sama nie umiałabym przedstawić czytelnikowi lepiej? Tak czy inaczej, "Fundacja" okazała się jedną z tych książek, które nie trafiają do moich ulubionych, a jednak uczą mnie czegoś nowego, w tym przypadku również o moim książkowym guście.