Po upływie 50 lat od daty obrad Akademia Szwedzka ujawnia archiwa dotyczące wyboru laureata Nagrody Nobla – w tym roku lista jest szczególnie interesująca dla polskiego czytelnika. W 1966 po raz pierwszy nominowany został Witold Gombrowicz, natomiast drugim Polakiem branym pod uwagę był Jarosław Iwaszkiewicz.

Przypomnijmy, że w roku 1966 literacką Nagrodę Nobla otrzymali Samuel Agnon za „głęboko oryginalną sztukę prozatorską, przenikniętą żydowskimi motywami ludowymi” oraz Nelly Sachs za „wybitne utwory liryczne i dramatyczne, analizujące los narodu żydowskiego”.

Nominacja dla Gombrowicza jest o tyle istotna, że potwierdza słowa Rity Gombrowicz, która w „Dzienniku” kilka lat temu wyjawiła, iż Akademia poinformowała ją o planach odznaczenia pisarza w 1969 roku. Plany te pokrzyżowała śmierć autora – członkowie kapituły nie zdążyli zapoznać się z całym dorobkiem Gombrowicza. Na dalsze informacje na ten temat trzeba poczekać do roku 2020, kiedy zostaną odtajnione archiwa z 1969. Jeśli zaś chodzi o kandydaturę Iwaszkiewicza, z czasem jego szanse na nagrodę malały – gremium nie podobała się współpraca pisarza z władzami ludowymi, mówi się, że definitywnie odrzucono jego nominację w 1970 roku, po przyznaniu mu Nagrody Leninowskiej za „utrwalanie pokoju między narodami”.

Jednak ani Gombrowicz, ani Iwaszkiewicz nie byli brani pod uwagę w 1966.  Największe szanse mieli wtedy: Kawabata Yasunari (na pierwszym miejscu, otrzymał Nobla dwa lata później), Samuel Agnon i Nelly Sachs (na drugim miejscu), a także Graham Greene i wreszcie (jako czwarty) W.H. Auden. Łącznie do Nagrody Nobla nominowano 72 kandydatów, oprócz już wymienionych warto wspomnieć Samuela Becketta, Jorge Luisa Borgesa, Alberto Moravię czy Vladimira Nabokova. 

Pełna lista dostępna jest na stronie Akademii Szwedzkiej (x oznacza pierwszą nominację).

*

Źródło: svenskaakademien.se, BL

Grafika: Bohdan Paczkowski