Leon Wanat, autor kilkakrotnie wznawianej książki pt. "Za murami Pawiaka", tym razem sięga do swoich wspomnień, aby w żołnierskim apelu raz jeszcze przywołać pamięć tych, których bohaterskiej postawy i męczeńskiej śmierci był naocznym świadkiem. W pierwszym rzędzie ukazuje on nazwiska mniej znane – młodych żołnierzy konspiracji, łączniczek, ludzi różnych środowisk i poglądów pomagających w walce z okupantem. Można by również nazwać jego książkę inaczej – "Pawiaka ludzie i nieludzie", gdyż obok ofiarnych, czystych w swych intencjach i odważnych ludzi ukazuje żołdaków gestapowskich, sadystów i bezmyślnych brutali znajdujących zadowolenie w zadawanych męczarniach. Odrębny wątek wspomnień Leona Wanata stanowią dzieci pawiackie. I ten właśnie wątek wydaje się być najmocniejszym akcentem tej bolesnej, a jednocześnie dumnej książki – świadectwa. Kiedy patrzymy na dzieci biegnące do szkoły, dzieci wyjeżdżające na kolonie, dzieci zgromadzone w dniu dziecka na ulicach miast i miasteczek, wyrastają w naszym sercu i pamięci tamte dzieci, aby wpleść w radość dnia dzisiejszego ostrzeżenie: "nigdy więcej wojny", "nigdy więcej faszyzmu".

[Książka i Wiedza, 1969]