Dziś Światowy Dzień Orderu Uśmiechu, a wiadomo, że nic tak nie przyprawia o uśmiech (i radosny, i nerwowy) jak dzieci. Dlatego dzisiaj nieco inny przegląd najciekawszych pozycji – 19 września jury pod przewodnictwem Joanny Papuzińskiej ogłosiło nazwiska dziesięciu autorów ubiegających się o Nagrodę Literacką im. Kornela Makuszyńskiego.

Nagrodę przyznaje się od roku 1994 najlepszemu polskiemu pisarzowi tworzącemu dla dzieci i młodzieży; kryterium stanowią humor i silna wiara w prymat dobra, a także wydanie książki w roku poprzedzającym kolejną edycję. Od 2004 roku organizatorem nagrody jest Miejska Biblioteka Publiczna im. Łukasza Górnickiego w Oświęcimiu. Patronat medialny sprawuje redakcja „Guliwera”. Jak mówi przewodnicząca jury: „Nagrodę Literacką im. Kornela Makuszyńskiego ustanowiliśmy – pragnąc, by nazwiska najlepszych współczesnych polskich autorów piszących dla dzieci znane były wszystkim i aby nie ginęły w zapomnieniu wśród stosów kolorowych »disnejek«”.

Oto nominowani:

1. Grażyna Bąkiewicz, Mieszko, ty wikingu! – Wydawnictwo Nasza Księgarnia

Nazywam się Aleks i mam dwanaście lat. Moim największym problemem jest to, że nie trafiam tam, gdzie powinienem. Rozumiecie, nie te drzwi, nie ta ulica, nie ten czas. Mój tata jest recykloserem i zajmuje się badaniem, do czego służą rzeczy znalezione w czasoprzestrzeni. Jeśli nie wiecie, o czym mówię, znaczy, że żyjecie trochę dawniej niż ja. Pewnie jesteście z pokolenia moich dziadków i myślicie, że podróże w czasie nie są możliwe. Otóż są…

Aleks, Słoniu, Witek, Ola, Gruby i Zuzka przenoszą się do roku 990. Mają sprawdzić, czy Mieszko był wikingiem. Dziwne? Wcale nie! W niedalekiej przyszłości nauka historii wygląda zupełnie inaczej… Szczególnie gdy nauczycielem jest pan Cebula.

2. Agnieszka Budzisz-Marchlewska, Dwie siostry i wiedźma – Wydawnictwo Skrzat

Dawno, dawno temu, za górami, za lasami mieszkała zła wiedźma. Stop! To nie ta bajka! Współcześnie i bardzo blisko nas, w małym lesie niedaleko niewielkiej miejscowości mieszka wiedźma. I uwierzcie, nie jest to wiedźma, o jakiej dotychczas słyszeliście. Ta czarownica lata na snowboardzie, nosi przeciwsłoneczne okulary, ale co najważniejsze, kocha wszystkie, nawet te złe stwory leśne. Zapraszamy w niezwykłą leśną wędrówkę z głównymi bohaterkami – Patrycją i Dominiką. Gwarantujemy, że uwierzycie w inną bajkę!

3. Zenon Gierała, Tajemnica starej cerkwi – Wydawnictwo Jedność

Jeśli znacie Przygody Tomka Sawyera autorstwa Marka Twaina, książka Zenona Gierały Tajemnica starej cerkwi z pewnością Wam się spodoba. Doskonale podpatrzony bądź przypomniany chłopięcy świat, żywe i dobrze skonstruowane postaci, z którymi łatwo się zidentyfikować, umiejętnie tkana aura tajemnicy, pełne młodzieńczej zaciętości poczynania bohatera skoncentrowane na tym, jak uniknąć prac w polu czy pójścia do szkoły, osadzone zostały w realiach niewielkiej wsi w latach 50. XX wieku. Z jednej strony można powiedzieć, że to zapomniany już świat, z drugiej jednak doświadczenia głównego bohatera wydają się jak najbardziej współczesne, wręcz uniwersalne. Kto z nas nie wyrywał się z domu do znacznie ciekawszych zajęć niż wypełnianie obowiązków narzuconych przez rodzinę? Kto nie miał ochoty pójść na wagary? Kogo nie fascynowało odkrywanie tajemnicy? Kto z nas jako dziecko nie lubił się bać opowieści? Wszystko to jednak nie znaczy, że bohater powieści jest wyłącznie „skaraniem boskim”, jak mawiała jego babcia; to rezolutny chłopiec o dobrym sercu, wrażliwy na innych ludzi i na sprawy większe niż ludzkie.

4. Irena Landau, Ostatnie piętro – Wydawnictwo Literatura

Dzieci zwykle lubią się bawić w chowanego. Ale kiedy trzeba się ukrywać non stop, nie zdradzać swojego prawdziwego imienia i nikomu nie ufać – przestaje być zabawnie. Po ucieczce z warszawskiego getta Cesia musi się ukrywać. Spędza długie godziny w maleńkim schowku, chodzi bezszelestnie, je mało, tak aby nikt z sąsiadów nie zauważył, że państwo Ródyccy od roku ukrywają dziewczynkę. Cesia boi się Niemców, ale też Polaków, nie wszyscy z nich są przyjaciółmi małej Żydówki. Martwi się o swoich, czy jeszcze kiedyś ich zobaczy? I czeka na dzień, w którym bez strachu przespaceruje się ulicą. Prawdziwa historia małej Cyrli, która bała się ciekawskich spojrzeń przechodniów.

5. Zuzanna Orlińska, Stary Noe – Wydawnictwo Literatura

Każdy zna tę opowieść: Bóg postanowił zniszczyć ludzkie plemię potopem, uratować tylko sprawiedliwego Noego, jego rodzinę i taką ilość zwierząt, jaka zmieści się na zbudowaną przez Noego Arkę. Czy Sprawiedliwy nie powinien być miłosierny? Czy może nie zabrać na trzeszczącą, przeładowaną łajbę kolejnego żywego stworzenia, które w strugach deszczu prosi o pomoc? Stary Noe to współczesna interpretacja znanej opowieści biblijnej o potopie, w której okazuje się, że czasami „żeby być uczciwym, nie można być za bardzo posłusznym”.

6. Renata Piątkowska, Która to Malala? – Wydawnictwo Literatura

Roześmiana, skora do zabawy i śpiewania hitów Justina Biebera – właśnie taką Malalę poznajemy. Jedyne, co wyróżnia dziewczynę spośród przyjaciółek, to to, że nie zasłania twarzy chustą. Ale czy to wystarczający powód, by strzelić nastolatce w twarz? Szybko okazuje się, że Malala to nie zwykła nastolatka, a blogerka, która – opisując sytuację dziewcząt w pakistańskim szkolnictwie – naraziła się talibom. Wzruszająca opowieść o sile, która drzemie w każdym z nas, o tym, że warto walczyć i pomagać słabszym. Malala udowodniła, że wystarczy jeden odważny człowiek, by zainspirować całe rzesze.

7. Marcin Prokop, Longin. Tu byłem – Znak

Longin razem z babcią i wujkiem wyrusza na Mazury, gdzie rozkręca interes z witaminizowaną karmą dla łabędzi (ale psst, nikt nie musi wiedzieć, że to zwykłe kulki z chleba). Z rodzicami i Bracholem jedzie do Paryża, bo jakimś cudem udaje im się dostać paszporty (smutny pan w okularach musiał chyba przysnąć). A na koniec wyjeżdża z kumplami nad morze i od razu zachodzi za skórę kierownikowi kolonii (który sięga mu do pasa…).

8. Rafał Skarżycki, Tomasz Lew Leśniak, Hej, Jędrek! Przepraszam, czy tu borują? – Wydawnictwo Nasza Księgarnia

Kto powiedział, że dziesięć lat to najlepszy wiek na przygodę? Jędrek to koleś, z którym nie grozi Wam tylko jedno: nuda! Za to wszystko inne jest bardzo prawdopodobne. Lepiej miejcie się na baczności! Przepis: wrzuć do miksera zabawną powieść, dodaj do niej komiks, wymieszaj starannie i… bestseller gotowy!

Wielbiciele Dziennika cwaniaczka będą zachwyceni. Wielbiciele komiksów także. Niezadowoleni mogą być tylko autorzy tradycyjnych książek, jak – nie szukając daleko – ja. Bo nie jestem pewien, czy po pojawieniu się tytułowego Jędrka dzieci będą chciały czytać o kimś innym.

Zafrasowany Grzegorz Kasdepke

Kreatywni ludzie, tacy jak Wy, drodzy czytelnicy, czy ja, wiedzą, że nie powinno się karać chłopca za to, że obciął młodszemu bratu włosy, aby oblepić nimi plastelinową figurkę King Konga. I może nie miałbym tej „włochatej afery” za sobą, gdybym w tym czasie pochłaniał przygody Jędrka, bo tak wciągającej książki dla chłopaków (i nie tylko!) to z nożyczkami... Wróć! Ze świecą szukać

Michał „Śledziu” Śledziński

9. Agnieszka Suchowierska, Mat i świat – Wydawnictwo Krytyka Polityczna

Książka uhonorowana Nagrodą Literacką Książka Roku 2015 Polskiej Sekcji IBBY.

Miś Mat urodził się w chińskiej fabryce. Jest wielkim optymistą, kocha wszystkie dzieci – te bogate i te biedne. Zresztą pieniądze i posiadanie różnych dóbr to nie są sprawy, które interesują Mata. Miś jest przecież do kochania.

Poznajcie Mata-obieżyświata.

10. Andrzej Żak, Kapelusz kapitana Drake'a – Wydawnictwo Akapit Press

Życie dwunastoletniego Kuby, wielbiciela gier komputerowych płynie zupełnie zwyczajnie. Pewnego dnia, podczas wizyty na zabytkowym statku pirackim przymierza kapelusz legendarnego kapitana Drake'a i już nic nie jest jak dawniej. Chłopiec przenosi się w świat przygody – morskich bitew i bezwzględnych korsarzy. Czy przetrwa wśród prawdziwych piratów? I czy odnajdzie drogę powrotną do domu?

Wręczenie statuetki autorowi najlepszej spośród nominowanych książek odbędzie się 13 października o godz. 11.00 w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Łukasza Górnickiego w Oświęcimiu.

Nas ciekawi, co Wy myślicie o polskim rynku książki dla dzieci? Czy jest lepiej w stosunku do ubiegłych lat? Coś się zmieniło w sposobie pisania i wydawania? Jakie są Wasze doświadczenia z wyborem odpowiedniej książki dla swoich pociech lub na prezent?