Książka: Oberki do końca świata

Grajkowie istnieli od zarania ludzkości – z początku tylko rytmicznie tłukli kamieniem o kamień lub dęli w zwierzęce rogi, potem wygrywali coraz bardziej złożone melodie na coraz bardziej skomplikowanych instrumentach – najpierw po to, by dźwiękiem podkreślać wagę plemiennych obrzędów, później także i po to, by nim zaklinać i utrwalać życie. I nawet gdy się już muzyka ludzi wykształconych oddzieliła od tej plebejskiej, często dryfując w stronę estetyki oderwanej od znaczenia, ludowe granie trwał...

Dla mnie ta książka była niczym jedna z "Opowieści tysiąca i jednej nocy". Pełna magii, cudownych miejsc, w której nawet domy i zagrody mogą się poruszać w przestrzeni, w wierzbach mieszka diabeł, zaświaty przenikają do realnego świata, a księżyc można złowić wspiąwszy się na drabinę w stodole. Opowieść jak piosenka, której nie chcesz przestać słuchać - jak weselny oberek. Jedyną wadą jest dla mnie jej długość (około 130 stron to zdecydowanie za mało). Książka mówi o rzeczach zwyczajnych, o mies...

Skończyłam właśnie czytać fantastyczną książkę! Nazywa się Oberki do końca świata i jest jedną z tych książek, jakich się już nie pisze. Cudowny język, muzyczny, melodyjny - napisać opowieść w rytm ludowych dźwięków to sztuka, której podjąć się może tylko pisarz o specyficznej wrażliwości. A Szostak takim pisarzem jest, i dlatego tak cudownie mu wyszedł ten hołd dla ludowości, dla wymierającej (a może już wymarłej) tradycji muzykowania, przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Nie trzeba kończyć ...

Dawnom się już miał zabrać za "Oberków..." recenzowanie, ale nie mogłem ustalić, jak to poczynić, aby było należycie. Chyba jednak odnalazłem właściwą po temu formułę. "Oberki..." to opowieść przedziwna. Przewijają się przed nami losy kilku pokoleń wiejskich muzykantów gdzieś z Radomszczyzny; przeplatają się nam wątki tego ich niespokojnego, muzykanckiego żywota, począwszy od dawnych, mitycznych wręcz czasów, aż po współczesność nam dobrze znaną. A wszystko to opisane na oberkowej nucie, na m...

Niewiele jest w polskiej prozie współczesnej utworów tak zmyślnie i misternie skonstruowanych, jak prezentowane "Oberki...". To opowieść o odchodzeniu ostatniego pokolenia wiejskich muzykantów, rodu Wichrów, skrzypków z okolic Nowego Miasta nad Pilicą i Przysuchy, obejmująca lata od wybuchu drugiej wojny aż po dziś dzień. Traktuje o rzeczach małych i wielkich, o miłości i nienawiści, o przemijaniu i trwaniu.

Wszystko tu współgra ze sobą, kompozycja oddaje treść, rytm narracji dostrojony jest do rytmów muzycznych. Oberki – zarówno te oryginalne, jak i „improwizacje na temat” – pełnią funkcję refrenu, są punktem zapalnym historii zwyczajnych i okraszonych cudownością, wyznaczają rytm gęstej prozy, przywodzącej na myśl obrazy Jana Jakuba Kolskiego.

To piękny hymn na cześć kultury ludowej, jej humanistycznej i ekumenicznej wielowarstwowości.

[PIW, 2007]