Książka: Obietnica poranka

Czym jest tytułowa obietnica? To wielka, wszechmogąca miłość macierzyńska, która buduje wokół dziecka iluzję wspaniałego świata. Tą miłością matki stwarzają fatamorganę przyszłości, w której ich dzieci będą kochane, podziwiane, wielbione. I człowiek dorasta z tą obietnicą w sercu, ale świat nie dorasta do wyobrażeń zaszczepionych mu w dzieciństwie. U zarania dnia swego życia matka składa obietnicę, której świat nie potrafi wypełnić. Autobiograficzna powieść o dzieciństwie i wczesnej młodości...

"Obietnica poranka" jest autobiografią, jak napisano na okładce książki. Jest też doskonałym zapisem wspomnień, pełnym śmiesznych, zaskakujących, bądź też smutnych i wstydliwych wydarzeń. Sądzę, że autor tej książki miał dwa cele, by ją napisać. Pierwszy to wyjaśnienie kilku drobnych kłamstewek i spraw ciążących jego sumieniu, a drugi - oddanie czci matce. Główny bohater, Romain, nie miał łatwego dzieciństwa i młodości. Zaczyna od wspomnień o matce i na nich także kończy. Jego mama robi wszys...

Pięknie napisana książka, takim trochę niedzisiejszym, kulturalnym i wysmakowanym stylem. Jednocześnie pełna szczerości, humoru i dystansu. Dla mnie to nie tylko opowieść o uczuciu matki i syna, ale także historia o kreowaniu życia, o tym, jak ładunek miłości może przytłaczać, a jednocześnie mobilizować, popychać do działania. "Wiara czyni cuda", chciałoby się rzec. Bohaterowie są nietuzinkowi, czasami śmieszni, czasami wzruszający, dużo smacznych anegdot (jak chociażby ta, w której matka wysyła...

Syn i matka - ich relacje na przestrzeni dwudziestu paru lat. Jest tu też polski wątek - bohater, późniejszy konsul Francji, mieszkał jako dziecko z matką parę lat w Warszawie. Chora miłość późnego macierzyństwa? Gdybyśmy przyglądali się temu w rzeczywistości, pewnie tak byśmy to ocenili, ale zakończenie jest (dla mnie) piorunujące - i wszystko to są w dodatku prawdziwe wspomnienia. Nie wybiela siebie i matki - ale ocenia z dużą dozą humoru.

Życiorysem Romaina Gary można by obdzielić kilka postaci i żadna z nich nie mogłaby narzekać na banalną biografię. Do 14 roku życia pisarz mieszkał w Wilnie i w Warszawie. Tam przeżył pierwsze erotyczne fascynacje, uczył się tańca, gry na skrzypcach i fechtunku. Po przeprowadzce do Francji studiował i podjął pierwsze próby literackie. W czasie wojny służył w lotnictwie francuskim -bombardował niemieckie łodzie podwodne, patrolował niebo nad Afryką. Potem został znanym dyplomatą i poczytnym autorem. Swoją biografię utrwalił w "Obietnicy poranka" (1960). Napisana ze swadą książka to nie tylko obraz życia świetnego pisarza, Gary kreśli sugestywny i błyskotliwy obraz swoich czasów. To także jedna z pierwszych książek o nadopiekuńczej miłości. Matka pisarza, niespełniona artystka, całą swoją tęsknotę za sztuką i sławą przelała na syna jedynaka.

Romain Gary to pseudonim literacki. Autor "Obietnicy poranka" naprawdę nazywał się Romain Kacev. Urodził się w 1914 r. w Wilnie. Wychowywała go samotnie matka, córka żydowskiego zegarmistrza z Kurska, która w młodości uciekła z domu, żeby być aktorką. Po kilku latach wraz z matką wyjechał do Warszawy. Tu chodził do szkoły i grał w uczniowskim teatrze - był odtwórcą głównej roli w "Konradzie Wallenrodzie". W wieku 14 lat znalazł się w wymarzonej przez matkę Francji. Wspomnienia z Polski oraz wrażenia ze spotkań z polskimi żołnierzami opisał w swojej debiutanckiej powieści "Wychowanie europejskie" (1945). On sam w czasie wojny dosłużył się w lotnictwie francuskim odznaczenia za odwagę. Po wojnie został dyplomatą (był konsulem generalnym Francji) i pisał. Jego pierwsze książki miały świetne recenzje. Za "Korzenie nieba", powieść o poszukiwaczach przygód, którzy poświęcają się ratowaniu słoni w Afryce, otrzymał w 1956 r. Nagrodę Goncourtów. Ożenił się ze znaną amerykańską aktorką Jean Seberg, brylował na salonach - również politycznych - gdzie dał się poznać jako zagorzały gaullista. Krytycy - jakby zrażeni gwiazdorstwem pisarza - odwrócili się od niego. Gary zaaranżował fortel. Pod pseudonimem Émile Ajar opublikował powieść "Życie przed sobą" (1975). Historia arabskiego chłopca wychowywanego przez starą paryską prostytutkę Żydówkę odniosła oszałamiający sukces i została zekranizowana z wielką kreacją Simone Signoret. Świetne recenzje i powodzenie u czytelników ma wydana także pod pseudonimem powieść "Pieszczoch". Gary ponownie jest u szczytu sławy. W 1980 r., kiedy cała Francja czeka na jego kolejne książki, pisarz popełnia samobójstwo.


"Pocałowałem ją również w ramię. Ale to jeszcze nie było to. Przeczuwałem, że musi istnieć coś ponadto, coś, co mi się wymyka, coś bardzo zasadniczego. Serce biło mi gwałtownie, całowałem ją w nos, we włosy i w szyję, a tego czegoś brakowało mi coraz bardziej, czułem, że to wszystko nie wystarcza, że trzeba posunąć się dalej, o wiele dalej; wreszcie oszalały z miłości i u szczytu erotycznego zapamiętania usiadłem na trawie i podniosłem w górę gumowy pantofel.
- Zjem go dla ciebie, jeżeli chcesz.
Czy chciała! Ba! Oczywiście, że chciała! Była to prawdziwa mała kobietka.
Odłożyła na ziemię serso i przykucnęła. Wydało mi się, że dostrzegam w jej oczach iskierkę szacunku. Niczego więcej nie pragnąłem. Wyjąłem scyzoryk i zacząłem odkrawać kawałek gumy. Wala przyglądała mi się.
- Zjadasz na surowo?
- Tak.
Połknąłem pierwszy kawałek, potem następny. Spojrzenie jej było wreszcie pełne podziwu. Zrozumiałem, że staję się prawdziwym mężczyzną. I miałem słuszność. Okres mego terminatorstwa był skończony".

[Mediasat Poland, 2004; Kolekcja "Gazety Wyborczej"]

- Nie trzeba jej mówić, prawda? Nie mogłam się oprzeć. Ja wiem, że to twoja matka, ale to jednak coś ładnego taka miłość. W końcu człowiek zaczyna zazdrościć... Żadna kobieta nie będzie cię nigdy w życiu kochała tak jak ona. Możesz być pewny. Mogłem być pewny. Ale wówczas jeszcze tego nie wiedziałem. Dopiero około czterdziestki zacząłem rozumieć. Nie jest dobrze być bardzo kochanym w tak młodym wieku, tak wcześnie. To rodzi złe przyzwyczajenie. Wydaje się, że tak już być musi. Wydaje się, że...