Książka: Księgi Jakubowe

"Gdyby ludzie umieli zachować swoją wiedzę o świecie, gdyby potrafili ją wyryć w skale, w kryształach, w diamencie i przekazywać w ten sposób swoim następcom, może świat wyglądałby zupełnie inaczej. Cóż nam z tak kruchego tworzywa jak papier? Cóż nam z pisania książek!?"[1] To są najpiękniejsze momenty w życiu czytelnika. Mam na myśli chwile, kiedy uświadamia on sobie, że trafił na kolejną perłę wśród powieści. Bo na tym to wszak polega: na stałym i niestrudzonym poszukiwaniu kolejnych wspani...

Recenzuje: Tymoteusz Wronka Około dziesięciu lat temu Jacek Dukaj napisał esej pt. „Lament miłośnika cegieł”, odezwę-manifest wskazującą, iż nadal istnieje potrzeba tworzenia epickich, rozlanych na setki stron fabuł, nieobecnych we współczesnej polskiej prozie głównego nurtu. Złośliwi mogą twierdzić, że próbował uzasadnić powstanie swojego „Lodu”, w istocie jednak zdiagnozował sytuację na rynku wydawniczym, wymieniając autorów, którzy doskonale czują się w krótkiej formie, ale przechodząc...

XVIII wiek, Podole, okres burzliwy, pełen waśni i sporów. Na terenie ówczesnej Rzeczpospolitej ścierają się ze sobą trzy wielkie religie (judaizm, chrześcijaństwo - reprezentowane między innymi przez Kościół katolicki - oraz islam). W tle jawi się postać pewnego Żyda, Jakuba Lejbowicza (Franka), który głosi idee nieraz sprzeczne z tymi wyznawanymi przez ortodoksyjnych Żydów. Jego postawa wywołuje kontrowersje (kłopoty z podatkami, przejście na inną wiarę, odmienne nauki); ma zarówno wielu zwolen...

„Księgi Jakubowe” momentalnie stały się bestsellerem, a w podsumowaniach literackich bieżącego roku prawie na każdej liście rozgościły się na pierwszym miejscu. I właściwie słusznie, bo wszak to nie książka, a księgi! Dokładnie: siedem ksiąg, 912 stron i sześć lat pracy – tyle czasu Olga Tokarczuk spisywała Księgi Jakuba. Czekało na nie wielu, zagorzali fani pisarki wiedzieli i czuli, że będzie to powieść wyjątkowa, nie taka jak wszystkie, może „ta najlepsza”. Czekali na cud. I powiem wam, że...

Rok 1752. Do Rohatyna na Podolu przybywają kasztelanowa Katarzyna Kossakowska i towarzysząca jej poetka Elżbieta Drużbacka. Jednym z gości na powitalnej kolacji jest miejscowy proboszcz Benedykt Chmielowski, autor pierwszej polskiej encyklopedii. Ksiądz i poetka, osoby rozmiłowane w księgach, szybko znajdują wspólny język – rozpoczynają rozmowę, którą później kontynuować będą w listach.

Nieco później, także na Podolu, pojawia się młody, przystojny i charyzmatyczny Żyd - Jakub Lejbowicz Frank. Tajemniczy przybysz z odległej Smyrny zaczyna głosić idee, które szybko dzielą społeczność żydowską. Dla jednych heretyk, dla innych zbawca już niebawem ma wokół siebie krąg oddanych sobie uczniów, zaś wywołany przezeń ferment może odmienić bieg historii.

Niemal tysiąc stron, kilkadziesiąt wątków i postaci — "Księgi Jakubowe" imponują literackim rozmachem, wielością poziomów i możliwych interpretacji. Olga Tokarczuk pełnymi garściami czerpie z tradycji powieści historycznej, poszerzając jednocześnie jej granice gatunkowe. Z ogromną dbałością o szczegóły przedstawia realia epoki, architekturę, ubiory, zapachy. Odwiedzamy szlacheckie dwory, katolickie plebanie i żydowskie domostwa, rozmodlone i zanurzone w lekturze tajemniczych pism. Na oczach czytelników pisarka tka obraz dawnej Polski, w której egzystowały obok siebie chrześcijaństwo, judaizm, a także islam.

"Księgi Jakubowe" to nie tylko powieść o przeszłości. Można ją czytać również jako refleksyjne, momentami mistyczne dzieło o samej historii, jej zakrętach i trybach, które decydują o losach całych narodów. To właśnie w połowie XVIII wieku, u progu Oświecenia i przed rozbiorami, wybitna pisarka poszukuje odpowiedzi na pytania o dzisiejszy kształt naszej części Europy.

[Wydawnictwo Literackie, 2014]

Czytam... Niby nic się nie dzieje. Proste historie o ludziach. A jednak wirtuozeria pióra autorki sprawia, że nie można się oderwać.

Wyśmienite dzieło! Benedyktyńska praca Tokarczuk, że udało jej się tak świetnie odtworzyć realia historyczne. Świetny klimat oraz ogromna złożoność i wielowarstwowość "Ksiąg Jakubowych" sprawiają, że czyta się je z ogromną przyjemnością. A dodatkowo książka przy tym edukuje i pozwala zagłębić się w meandry tajemniczej i pogmatwanej religii żydowskiej. Bardzo polecam!

Ogromne dzieło. Chyba za tę ogromność dałam 5 – bo jest w nim wszystko (choć lekko przegadane, 500 stron byłoby OK): opis Polski prowincjonalnej XVIII w., obraz społeczeństwa, ciekawe postaci historyczne – Moliwda, Drużbacka, Chmielowski, Sołtyk (pierwszy zesłaniec na Sybir, raczej przez przypadek...) – i drugoplanowe, wreszcie cały ten mistycyzm żydowski. Ten ostatni – najmniej ciekawy, najmniej jasny, dla mnie zupełnie do pominięcia. Przez całą książkę nie zrozumiałam fenomenu Jakuba Franka, a...