Książka: 100/XX: Antologia polskiego reportażu XX wieku: Tom 1: 1901–1965

Są książki, o których wiemy z całą pewnością, że przyjdzie dzień, kiedy je przeczytamy. Jeszcze nie teraz, może za dwa miesiące, może za trzy, nic się przecież nie stanie, jeśli ta książka (zwykle więcej niż jedna) trochę poczeka. Mityczne "trochę" rozciąga się coraz bardziej, myśl o istnieniu książki czasem uwiera, nie wiadomo właściwie, dlaczego wciąż ją odkładamy na później, przecież naprawdę chcieliśmy ją przeczytać, i nadal chcemy. I czasem, bardzo rzadko, zdarza się to, w co niemal już nie...

"Nie wiem, jakim przeobrażeniom uległyby moje przeżycia, gdyby nie pewne spotkanie, które z tych nieco mrocznych wysokości strąciło mnie w sam środek rozjątrzonej rany polskiej"[1]. "Bo dusza, proszę pana, lżejsza jest od wódki; to jak człowiek sobie wypije, to ta dusza się podnosi do góry, do góry, aż wypłynie nareszcie"[2]. Niesamowita lektura. Ten zbiór reportaży ma dwie wady (jedną trochę wyimaginowaną) i mnóstwo zalet. Najpierw niedoskonałości. Ponad 871 stron w jednym tomie to ...

W przedmowie do "Antologii polskiego reportażu XX wieku" Mariusz Szczygieł pisze: "(...) planowaliśmy, że »100/XX« będzie pokazywać historię Polski i świata odzwierciedloną w reportażach. Okazało się, że to zadanie nie do wykonania. Gdyby bowiem chcieć znaleźć reportaże ze wszystkich ważnych wydarzeń XX wieku, sto rozdziałów antologii (...) nie zmieściłoby nawet jednej trzeciej. Nie dałoby się w ten sposób opowiedzieć o każdym ważnym momencie najnowszej historii"*. A jednak. Antologia tekstów...

Antologia to hołd złożony polskiej szkole reportażu, zbiór prezentujący jej najlepszych twórców, tych najsławniejszych i tych niesłusznie zapomnianych, a wspólnie tworzących reporterską historię XX wieku. Na dwa tomy zebrane przez Mariusza Szczygła składa się sto najciekawszych, najlepszych i najgłośniejszych polskich reportaży opublikowanych pomiędzy 1901 a 2000 rokiem.

Antologia powstała pod opieką rady programowej złożonej z wybitnych reporterów i literaturoznawców. Tworzą ją Hanna Krall, Małgorzata Szejnert, prof. Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Elżbieta Sawicka.


"Punktowa panorama XX wieku – poszarpana epopeja dziejów społeczeństwa w dobie permanentnych przemian".

prof. Przemysław Czapliński


"Polscy reporterzy równają do najlepszych, są w czołówce światowych twórców reportażu, nie kokietują, są odważni, wierni zasadom swego zawodu, spełniają najwyższe wymagania stawiane temu gatunkowi, imponują układem faktów i ciekawym wywodem. Podpowiadają zagranicznym kolegom po fachu, że najlepsze efekty w reportażu osiąga się na sprawdzonych wzorach".

prof. Kazimierz Wolny-Zmorzyński


"Długo wyczekiwana, w nowoczesny sposób zapowiadana na facebookowym profilu, potrzebna i konieczna, monumentalna, doskonale przygotowana, fascynująca – w końcu ma swoją premierę!"

Bernadetta Darska, ksiazki.onet.pl


"Antologia również zadowoli każdego czytelnika. I tego, co lubi tematy wielkie z historią w tle (np. zabójstwo Narutowicza, publiczne palenie książek po dojściu Hitlera do władzy czy bombardowanie Madrytu podczas wojny domowej). I tego, który woli zapis codzienności, nieraz w jej koślawych odmianach. Tego, co ceni styl oszczędny, i takiego, który preferuje niestroniący od przymiotników. Tego, co woli trzymać się kraju, i tego, którego pociągają podróże (np. Rosja, Indie, Czeczenia, Kongo). Bieda, przestępczość i wojna. Śmiech i łzy. Zjawiska normalne i paranormalne. Słowem — całe bogactwo życia".

Ignacy Karpowicz, wyborcza.pl

[Wydawnictwo Czarne, 2014]

Opowiadano mi o nieprzyjemnościach, na jakie się przybysze narażają, zanim nabiorą nawyku do stosowania się do praw i porządków miejscowych, zwłaszcza we względzie stosunków pomiędzy mężczyzną a kobietą. W Polsce, we wszystkich trzech zaborach, przewaga znajduje się po stronie męskiej – przewaga łagodzona zwyczajem w sferach towarzyskich wyższych, prawie nieograniczona w niższych. Bijanie, vulgo „pranie”, bab przez mężów uważa się za rzecz zwyczajną. Mężowie nie przypuszczają, ażeby im nie wolno...