Książka: Rozmowy z katem

Wyobraźcie sobie 14-latka (początek lat 90. XX wieku), pasjonata historii, który edukację z zakresu historii II wojny światowej poznał: Oficjalnie: 1. ze wspaniałych książek zwanych podręcznikami, w których pech chciał, że chyba brakowało kartek (fragmentów tekstu), 2. z dzieł kinematografii – gdzie dzielny żołnierz z Czerwoną Gwiazdą ramię w ramię z żołnierzem polskim "szli na Berlin" i byli bardzo życzliwi dla ludzi, których spotykali na swej drodze (czy to w Polsce, czy na terenach II...

Co dzieje się w duszy niewinnego człowieka, patrioty, który zostaje zamknięty w celi śmierci polskiego więzienia przez rodaków, a jego współwięźniem jest kat warszawskiego getta, ludobójca Jürgen Stroop? Co dzieje się w jego duszy, gdy bruka się to, co dla niego najświętsze, a podziemną walkę nazywa kolaboracją i zdradą? Co czuje, gdy polski (z nazwy jedynie) oprawca zadaje mu straszliwe cierpienia fizyczne i psychiczne, szantażując zamordowaniem żony? Na te pytania nie potrafimy odpowiedzieć...

Sierpień 1949 roku. „Oddział XI Mokotowa, warszawskiego więzienia”[1]. W jednej z wielu cel przebywa razem trzech więźniów. Dyskutują namiętnie o błyskotliwej karierze wojskowej Jürgena Stroopa, zbrodniarza wojennego, głównodowodzącego pacyfikacją warszawskiego getta. Jednym z dyskutantów jest sam Stroop, „zaufaniec Himmlera”[2]. Naprzeciw niego, chowając czasem głowę w dłoniach, siedzi Kazimierz Moczarski – oficer AK, według władzy ludowej człowiek niegodny zaufania i pozbawiony jakichkolwiek z...

To chichot historii spowodował, że się spotkali w jednej celi. Generał Jürgen Strop, szef SS- und Polizeiführer na Warszawę, kat powstania w getcie warszawskim i Kazimierz Moczarski, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec 1944 roku. Był również Gustaw Schielkie, SS-Untersturmführer, archiwista krakowskiego dowódcy Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. Dwóch Niemców i Polak. Ci pierwsi zostali uznani za zbrodniarzy wojennych, a ten trzeci? Cóż za zbrodnie popełnił, że osadzono go razem...

Po książkę Kazimierza Moczarskiego "Rozmowy z katem" po raz pierwszy sięgnęłam w klasie maturalnej. Z pewnym poczuciem przymusu, dystansem. I to właśnie ta książka stała się iskrą zapalającą we mnie fascynację tematem II wojny światowej. I już wtedy wiedziałam, że jeszcze kiedyś do niej wrócę. Teraz, po tych paru latach, bogatsza o większą wiedzę o tych czasach, czytałam ją z całkiem innym podejściem, wyzbywając się "przymusu lekturowego". Kazimierz Moczarski, za walkę w szeregach AK, skazany...

Jest to książka, do której podchodziłam aż trzy razy. Nie odchodziłam od niej z powodu tego, że książka jest nudna. Nie, wręcz przeciwnie. Jest bardzo ciekawa, jest niemal jak podręcznik historii pisany artystyczną prozą. Odchodziłam, bo trudno było mi ją przeczytać tak od razu. W czasie gdy proces przeciwko Moczarskiemu został wznowiony, bo zarzucono mu współpracę z gestapo i zdradę narodu polskiego, jedną z form tortur było zamknięcie go w jednej celi ze zbrodniarzem hitlerowskim, Jürgenem ...

Ciekawe doświadczenie w życiu autora. Wymagało od niego zapewne nie lada opanowania, by wysłuchiwać TEGO wszystkiego z ust nieco ograniczonego człowieka, w dodatku wroga, mordercy, etc. Książka pokazuje działanie systemu w Rzeszy i jakby masową produkcję morderców, wpajanie im wypaczonych poglądów, tak iż w ich umysłach nie rodzi się chyba ani jedna własna myśl, ani jedno ludzkie uczucie...

Polski bohater więziony miesiącami przez własnych rodaków. Dzień i noc w towarzystwie mordercy, kata warszawskiego getta, generała SS Jürgena Stroopa.

"Do widzenia, Herr Moczarski, do zobaczenia niedługo u św. Piotra!" – mówi Stroop na pożegnanie, idąc na egzekucję. Czy można sobie wyobrazić podobną sytuację? Taki sam wyrok, wyrok śmierci, wydany na bezlitosnego nazistę i bohatera Armii Krajowej przez Polskę Ludową?

Chociaż oprawcy w więzieniu mokotowskim mają wyjątkową wyobraźnię – poddają Moczarskiego 49 rodzajom tortur – on sam również wpada na oryginalny pomysł. Zachęca nazistę do szczerych zwierzeń. Zapamiętuje wszystko.

Dziś możemy czytać jedną z najważniejszych rozmów, jakie kiedykolwiek się odbyły. To rozmowa śmiertelnych wrogów w celi śmierci. Różnica między nimi jest taka, że tylko jeden z nich dostał sprawiedliwy wyrok.

[Znak, 2018]

O samym Stroopie, jakiego poznaliśmy dzięki "Rozmowom z katem", jego wyborach i postawach napisano wiele. Dlatego ja chciałem zwrócić uwagę na drugiego bohatera tej książki. Którego prawie nie widać, ale o ile Stroop jest tylko postacią historyczną i bohaterem literackim, to w tej książce za jego plecami ukrywa się skromnie prawdziwy bohater. Taki pisany wielką literą. Jest nim autor, a zarazem narrator "Rozmów z katem", Kazimierz Moczarski. Rósł on w moich oczach z każdą przeczytaną stroną. Nie...

Książkę tę przeczytałam mniej więcej rok temu, czyli w wieku 15. lat. Wszystkim moim znajomym nie mieściło się w głowie, że zamiast, jak to robią oni, zbijać w czasie wolnym bąki, ja wolałam czytać np. tego typu książki, uwielbiam bowiem wszystkie powieści i nie tylko, których tematyka dotyczy spraw i osób z II wojny światowej, i ogólnie historii. Pozycję "Rozmowy z katem" polecam wszystkim tym, którzy mają podobny gust jak ja, niezależnie od ich wieku, bo książkę tę czyta się naprawdę łatwo i s...

Nie przebrnęłam. Brakło mi sił. Może kiedyś...