Książka: Cząstki elementarne

Jesteśmy przyzwyczajeni, że literatura science fiction opisuje fantastyczny świat dalekiej przyszłości i odległych przestrzeni. Z tego powodu przyjmowana jest przez nas na ogół w konwencji bajki, jako rzecz całkowicie wymyślona, mająca za zadanie albo nas zabawić, albo epatować rozmaitego typu wymyślankami technicznymi, albo pouczać, tak jak w bajce, gdzie ludzkie cechy poddawane krytyce przydaje się zwierzętom, a w przypadku SF – kosmitom. Tymczasem powieść Michela Houellebecqa "Cząstki elem...

Jestem uparta, a upór mój wyraża się między innymi w tym, że dowiedziawszy się o istnieniu tekstu kultury, który na zdrowy rozsądek absolutnie nie trafia w mój gust, bardzo często, zamiast z założenia omijać go dużym łukiem, kręcę się wokół niego jak pies koło jeża i prędzej czy później muszę sprawdzić, czy aby na pewno mi nie odpowiada. Wiedziałam więc, że i lektura Houellebecqa mnie nie ominie, a znając z grubsza tematykę „Cząstek elementarnych”, przeczuwałam, że powieść ta będzie dla mnie spo...

Wiele można powiedzieć o "Cząstkach elementarnych" Houellebecqa - że jest to książka skandalizująca i wulgarna, nasycona pornografią i drastycznymi opisami, pełna pseudonaukowych teorii i pojęć oraz długich i czasem nużących wywodów bohaterów. I faktem jest, że wszystkie te określenia byłyby prawdziwe, ale nie oddałyby one tego, czym "Cząstki elementarne" są w istocie - historii rozkładu zachodniej cywilizacji. Przedstawiona z perspektywy dwóch braci, Michela i Bruna - całkowicie innych, a mimo ...

Po „Cząstki elementarne” chciałam sięgnąć już od kilku lat, jednak trudno było znaleźć tę książkę w bibliotece czy w księgarni. W 2010 roku na jakimś opiniotwórczym portalu został ogłoszony ranking najważniejszych książek pierwszej dekady XXI wieku. Jedną z nich były „Cząstki elementarne”. Autorem tego dzieła jest Michel Houellebecq (tylko jeden czort wie, jak czytać jego nazwisko). Już w „Prologu” autor jasno wyjaśnia, o czym traktuje książka. Głównym bohaterem jest Michel Dzierżyński, „któr...

O Michelu Houellebecqu słyszałam wiele, zanim sięgnęłam po jego powieści. Słyszałam tyle i tak, że decydując się na zakup książki o ujmującym mój umysł tytule "Cząstki elementarne", liczyłam na przygodę niezwykłą, bo romans z wybitnym dziełem współczesnym… Dość szybko się przekonałam, że na romans nie mam co liczyć… Pierwsze wrażenie, jakie mnie poraziło, to klimat, jaki tworzy Houellebecq pisząc językiem rzeczowym, niewylewnym, zimnym, wręcz chirurgicznym. Można by rzec, że języka używa o ty...

Powiem wprost, żeby mieć to już za sobą: "Cząstki elementarne" sprawiają wrażenie, jakby były bestsellerem napisanym na zamówienie. Jakby Houellebecq całkiem świadomie i celowo pozbierał wszystkie składniki niezbędne do stworzenia bestsellera i połączył je cienką nitką języka – rzeczowego, suchego, prostego, użytego o tyle, o ile jest niezbędny, żeby cokolwiek napisać, ale już nie więcej. Można się nabrać na modne dziś słowa, czytając o terapii Gestalt, NLP, rebirthingu, hathajodze, o depresji i...

To książka niezwykła i warta wydanych pieniędzy. Najkrócej mówiąc, to opowieść o dwóch braciach przechodzących kryzys wieku średniego. Jest to proza na wskroś pesymistyczna. Dwukrotnie miałem nadzieję, że dzieje sie coś pozytywnego, strzeliście świetlistego, by krótko potem dowiedzieć się o fiasku - przez co moja frustracja rosła. To książka o prawdzie, tylko że człowiek tej prawdy wcale nie chce. Potrzebuje natomiast złudzeń, zapewnień, gestów, żeby nakarmić swoją jaźń i uspokoić się...

"Ironicznie, inteligentne, precyzyjne i eleganckie jak dowód matematyczny".
"The New York Times"


Michel Houellebecq (ur. 1958) jest autorem esejów (m.in. o twórczości H.P. Lovecrafta), czterech tomów wierszy, a przede wszystkim powieści, będących radykalną krytyką współczesnej cywilizacji. Pierwsza z nich, "Extension du domaine de la lutte" ("Poszerzenie pola walki"; 1994), przyniosła autorowi rozgłos i doczekała się ekranizacji. Druga, "Cząstki elementarne" (1998), wywołała intelektualny skandal, dzieląc krytyków francuskich na dwa skrajne obozy. Książka ta, porównywana do dzieł Huxleya i Camusa, uznana została we Francji za najlepszą książkę roku, a w 2002 roku zdobyła prestiżową IMPAC Dublin Literary Award. Kontrowersje wzbudziła również kolejna powieść Houellebecqa, "Platforma" (2001), która ukazała się nakładem W.A.B. w 2004 roku. Michel Houellebecq jest też autorem piosenek i wykonuje własne teksty do muzyki Bernarda Burgalata, łączącej konwencje rockowe z tradycją piosenki francuskiej.


"Literatura francuska ma znów wielkie nazwisko, aferę, debatę..."
"Frankfurter Allgemeine Zeitung"

"I krytycy, i zwolennicy książki Michela Houellebecqa zgadzają się co do jednego: to globalny atak na polityków w średnim wieku, biznesmenów, intelektualistów, ludzi będących aktualnie u władzy. Utwór ten jest dla wielu krytyków »reakcyjny, mizoginistyczny, nihilistyczny i pornograficzny«".
Alan Riding, "The New York Times"

"Kultowa książka antynowoczesności".
"Die Zeit"


Ta książka zrodziła się z gniewu; gniewu na duchową niemoc, metafizyczną pustkę i wszechogarniającą konsumpcję, na łatwiznę liberalizmu i obłudę religii – a nade wszystko na naszą niezdolność do szczęścia. Pisana z perspektywy dalekiej przyszłości historia dwóch braci, biologa molekularnego Michela oraz Bruna, seksoholika na krawędzi obłędu, to szokujący portret społeczeństwa w stanie rozpadu, gdzie pociechę może stanowić jedynie rozpasanie seksualne. Radykalne sądy autora, skrajnie niepoprawne politycznie, lecz przy tym przeraźliwie śmieszne, wymierzone są głównie w "pokolenie '68" i wywodzący się z niego francuski establishment, jednak w gruncie rzeczy dostaje się wszystkim: lewicy, prawicy, białym, czarnym, hipisom, grubasom, narodowi Brazylii, Salmanowi Rushdie, Aldousowi Huxleyowi, a także niemieckim różokrzyżowcom. – Co, nie podoba się? – powiada autor. – No i bardzo dobrze!

[W.A.B., 2005]

Zgrabnie skonstruowany świat przedstawiony to duża zaleta "Cząstek elementarnych". Trzeba przyznać, że Houellebecq dysponuje wielką wyobraźnią i dobrym warsztatem, który pozwala wytwory fantazji przekuć na dobrą powieść. Ma też pojęcie o psychologii i... zna się na biologii. Sprawnie posługuje się językiem - zdania, które konstruje są przejrzyste, obficie nasączone treścią, bez zbędnych ozdobników. Natomiast co do kontrowersyjnej nadzwyczaj treści książki: choć niejednokrotnie chce się płakać...

Frajda z czytania Houellebecqa jest rzadka, dla mnie - w każdym razie - jest to tęga przyjemność. Nie czynię takich obnażeń już na wstępie dlatego, że nie mogę się powstrzymać od wyrażenia entuzjazmu przepełniającego mnie w obliczu twórczości smętnego Michela, bo powstrzymać się mogę i to łatwo, nie czynię tak również dlatego, żeby czym prędzej posadzić cztery litery po tej stronie barykady, po której tkwią osoby wyczuwające w "Cząstkach" pokoleniowe manifesty i profetyczne przebłyski - takowych...